Bạn đọc hỏi:

Năm 2023, tôi và vợ cũ đã hoàn tất thủ tục ly hôn tại Tòa án và có quyết định tôi nuôi đứa lớn, còn vợ cũ nuôi đứa nhỏ (đứa nhỏ hiện nay được 5 tuổi). Tuy nhiên, đến hiện tại, vợ cũ tôi có dự định đi Nhật làm ăn nên gửi con cho ông bà ngoại chăm hộ. Tôi muốn khi nào vợ cũ tôi đi nước ngoài thì tôi sẽ mang đứa nhỏ về nuôi. Luật sư cho hỏi, đã có quyết định của Tòa phân xử rồi thì tôi có được làm như vậy không?

Luật sư trả lời:

Luật sư Trần Hậu, Công ty Luật FDVN, Đoàn Luật sư TP Đà Nẵng, tư vấn như sau:

Hiện nay pháp luật có quy định về các trường hợp thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn. Cụ thể, Điều 84 Luật Hôn nhân gia đình năm 2014 quy định việc thay đổi người trực tiếp nuôi con được giải quyết khi có một trong những căn cứ sau đây:

+ Cha, mẹ có thỏa thuận việc thay đổi trực tiếp nuôi con phù hợp với lợi ích của con;

+ Người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.

Trường hợp con từ đủ 7 tuổi trở lên việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phải xem xét theo nguyện vọng của con.

Theo tình huống trên, hiện nay bé nhỏ chưa đủ 7 tuổi. Do vậy phát sinh việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phụ thuộc trước hết vào sự thỏa thuận của cha, mẹ. Trường hợp một trong các bên không thể thỏa thuận thì trên cơ sở lợi ích của con, người còn lại có thể yêu cầu Tòa án nhân dân có thẩm quyền xem xét.

Trong trường hợp này, nếu không thể thỏa thuận với mẹ bé thì có thể làm đơn yêu cầu tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền và phải chứng minh được người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con. Việc chứng minh cụ thể được dựa vào các yếu tố:

Thứ nhất, điều kiện kinh tế

Cần đưa ra bằng chứng để chứng minh người trực tiếp nuôi con có đầy đủ khả năng về mặt vật chất trong việc nuôi con, chăm sóc, nuôi dưỡng, dạy dỗ con,…như chứng minh được nguồn thu nhập, thực tế, công việc ổn định, chỗ ở,…Điều kiện kinh tế được ghi nhận thông qua hợp đồng lao động, bảng lương, giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.

Thứ hai, điều kiện tinh thần

Ngoài đáp ứng về mặt kinh tế trong việc nuôi con, thì cần đáp ứng về cả mặt tinh thần để con cái được phát triển một cách toàn diện nhất về thể chất lẫn tinh thần.

Thứ ba, chứng minh người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con

Trong trường hợp này, mẹ bé đang có dự định đi xuất khẩu lao động và gửi bé cho ông bà ngoại. Do vậy, cần phải thu thập một số tài liệu chứng minh cho việc mẹ bé đã đi xuất khẩu ra nước ngoài như: Giấy xác nhận nhân thân, Xác nhận cư trú, cung cấp địa chỉ của mẹ bé ở nước ngoài….Ngoài ra, cần chứng minh việc mẹ bé gửi con cho bà ngoại sẽ ảnh hưởng đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục như chỗ ở, điều kiện được đi học của bé.

Để thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn, cần chuẩn bị hồ sơ khởi kiện như sau:

+ Đơn khởi kiện;

+ Quyết định công nhận thuận tình ly hôn của TAND; hoặc Bản án có hiệu lực pháp luật của TAND

+ Giấy khai sinh của con (bản sao);

+ Căn cước công dân (bản sao)

+ Những tài liệu, chứng cứ để làm căn cứ thay đổi quyền nuôi con

Tranh chấp về thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn là một trong những tranh chấp về hôn nhân và gia đình thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo quy định tại Điều 28 Bộ luật tố tụng dân sự 2015. Trường hợp mẹ bé đã đi xuất khẩu lao động ra nước ngoài nên căn cứ khoản 3 Điều 35 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 thì “Những tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều này” nên thẩm quyền giải quyết vụ thuộc về Tòa án nhân dân cấp tỉnh.

Trường hợp thực hiện thủ tục trước khi mẹ bé đi ra nước ngoài thì thuộc thẩm quyền của TAND cấp huyện. Xác định thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ thì thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp tỉnh/ cấp huyện theo các trường hợp đã phân tích trên (nơi bị đơn cư trú, làm việc - khoản 1 Điều 39 Bộ luật tố tụng dân sự 2015).

Hy vọng những thông tin tư vấn của luật sư đã giúp quý độc giả giải đáp được thắc mắc trước câu hỏi "Có thể yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn không? Thủ tục thay đổi người trực tiếp nuôi con?". Hãy tiếp tục theo dõi Chuyên mục Góc nhìn pháp lý của Pháp luật và Phát triển để cập nhật những quy định pháp luật mới nhất cũng như các tình huống pháp lý trong cuộc sống hàng ngày.

Độc giả có thể đóng góp ý kiến tại phần "Bình luận" phía dưới hoặc gửi câu hỏi cho luật sư tại đây.