Diễn đàn Tương lai ASEAN (AFF) là sáng kiến được Thủ tướng Phạm Minh Chính công bố tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 43 diễn ra tại Jakarta (Indonesia) vào tháng 9/2023. Tiếp nối thành công của AFF lần thứ nhất năm 2024, diễn đàn năm nay với chủ đề “Xây dựng ASEAN đoàn kết, bao trùm và tự cường trong một thế giới biến động” với sự góp mặt của đông đảo lãnh đạo các nước ASEAN và các đối tác, lãnh đạo các ban, bộ, ngành và địa phương của Việt Nam cùng nhiều học giả uy tín trong và ngoài nước.

Diễn đàn năm nay có hơn 600 đại biểu tham dự trực tiếp, trong đó có hơn 230 đại biểu quốc tế, tăng hơn 2,5 lần so với năm 2024.

Đặc biệt, diễn đàn năm nay có sự hiện diện của Tổng thống Timor Leste José Ramos-Horta, Thủ tướng Malaysia, Chủ tịch ASEAN 2025 Dato’ Seri Anwar bin Ibrahim, Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon, Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn; cùng thông điệp ghi hình của Thủ tướng Thái Lan, Chủ tịch Ủy ban châu Âu và Phó Tổng thư ký Liên hợp quốc; hơn 10 phó thủ tướng, bộ trưởng các nước tham dự trực tiếp và gửi thông điệp ghi hình; 160 đại biểu ngoại giao đoàn (trong đó có 40 đại sứ), và 230 đại biểu trong nước (gồm 20 lãnh đạo bộ, ngành, 10 lãnh đạo tỉnh thành).

Tại phần thảo luận của phiên toàn thể cấp cao trong khuôn khổ Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025 (AFF), nói về ý nghĩa của tự chủ chiến lược đối với Việt Nam và ASEAN trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, bất cứ quốc gia và hiệp hội nào cũng đều phải đặt vấn đề tự lực, tự cường và tự chủ chiến lược lên hàng đầu, giữ được mối quan hệ cân bằng, hài hòa với các nước lớn.

Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, trong bối cảnh thế giới đang có nhiều thay đổi và phức tạp như hiện nay, có 5 yếu tố cần phải xuyên suốt.

Thứ nhất, về quan hệ đối ngoại, phải luôn giữ thế cân bằng, đối xử công bằng, hữu nghị, tạo nên môi trường hòa bình, hợp tác phát triển dựa trên luật lệ.

Thứ hai, để tự lực thì kinh tế phải phát triển, nếu không sẽ tụt hậu, không tự lực chiến lược và tự cường.

Thứ ba, cần phải tăng cường, củng cố quốc phòng và an ninh phù hợp tình hình. Và muốn thế thì phải phát triển kinh tế.

Thứ tư, về an sinh xã hội, cần đảm bảo công bằng, tiến bộ trong xã hội văn minh, hỗ trợ cho người yếu thế trên nguyên tắc, mục tiêu là phát triển không để ai ở lại phía sau.

Thứ năm, ngoài yếu tố tự lực tự cường là cốt lõi, cần phát triển bản sắc văn hóa để phát huy nội lực, bởi văn hóa là sức mạnh nội sinh, phát huy nguồn lực của dân tộc.

Trả lời câu hỏi rằng trật tự quốc tế hiện nay đang bị ảnh hưởng nặng nề và ASEAN cần làm gì để bảo đảm trật tự khu vực dựa trên luật lệ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, quản trị một quốc gia hay một thế giới đều phải dựa trên luật lệ, chúng ta phải tự thiết kế ra luật lệ đó. Khi đã có thiết kế, cần phải tôn trọng để thực hiện một cách hiệu quả.

Thủ tướng nhấn mạnh, luật lệ thế giới hiện nay quy định rất rõ. Thứ nhất, cần phải tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của các nước, giải quyết tranh chấp bằng hòa bình, thông qua thương lượng và ngoại giao, không dùng vũ lực để bảo đảm ổn định, tránh xung đột.

Thứ hai, luật lệ cần tôn trọng quyền con người. Mỗi con người sinh ra cần có quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc mà không ai có thể xâm phạm. Tất cả các nước đều đề cao vấn đề này và chúng ta phải tôn trọng.

Thứ ba, cần phải yêu thương và tôn trọng, giúp đỡ lẫn nhau dựa trên nguyên tắc bình đẳng, tất cả cùng phát triển và không để ai ở lại phía sau.

Người đứng đầu Chính phủ cũng nêu rõ, ngay tại ASEAN cũng có những luật lệ, đó là đoàn kết thống nhất trong đa dạng. Vì vậy, cần trung lập giải quyết các vấn đề quốc tế dựa trên lợi ích chung, tôn trọng các nước ASEAN cùng phát triển. Bên cạnh đó, các quốc gia trong hiệp hội cũng cần ứng xử linh hoạt với các vấn đề quốc tế, giúp đỡ nhau cùng phát triển, mang lại hoà bình, lợi ích cho người dân.

Trước đó, trong phát biểu dẫn đề tại phiên toàn thể cấp cao, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đã bày tỏ ngưỡng mộ về đường lối ngoại giao cũng như quá trình phát triển kinh tế của Việt Nam. “Các bạn đã cho thấy nỗ lực kiên cường trong phát triển kinh tế, đảm bảo công nghiệp hóa, hiện đại hóa với nền ngoại giao đặc sắc”, Thủ tướng Malaysia khẳng định.

Đề cập đến tương lai của ASEAN trong mối tương quan với bối cảnh thế giới hiện nay, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim nêu rõ, thế giới đang ở một “điểm uốn” địa chính trị với không ít sự gián đoạn toàn cầu mà ASEAN phải trải qua, có thể gây ra không ít hậu quả nghiêm trọng đối với hòa bình và thịnh vượng của khu vực cũng như đối với phúc lợi của người dân Đông Nam Á. Trong bối cảnh đó, ASEAN phải thúc đẩy vai trò trung tâm, tự chủ chiến lược, phải đoàn kết và tránh chia rẽ. Đồng thời, ASEAN cần phải cân bằng quan hệ với các nước lớn, trong đó có quan hệ với Mỹ và Trung Quốc.

“Tôi tin rằng ASEAN đang đứng trước ngưỡng cửa của sự đổi mới và chuyển mình. Chúng ta không còn là người ngoài cuộc trong các vấn đề toàn cầu mà là một lực lượng năng động và có ảnh hưởng thúc đẩy sự thay đổi tích cực. Và tôi hoàn toàn đồng ý với Thủ tướng Phạm Minh Chính khi ông mô tả rằng ASEAN là một khu vực có sức sống phi thường”, Thủ tướng Anwar Ibrahim nhấn mạnh.

Trong khi đó, phát biểu tại phiên toàn thể cấp cao với tư cách là đối tác của ASEAN, Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon khẳng định, AFF là sự kiện mang tính thời sự, quan trọng với quan hệ ASEAN - New Zealand. Thời gian qua, ASEAN luôn đóng vai trò quan trọng với thế giới và khu vực. Đây là lý do mà New Zealand luôn hợp tác với ASEAN và luôn tin tưởng vào vai trò trung tâm của khối. Do đó, trong tương lai, New Zealand duy trì cam kết mở rộng quan hệ với ASEAN và các quốc gia thành viên, tiến tới nâng cấp mối quan hệ; đồng thời khẳng định, thương mại là huyết mạch giữa quan hệ hai bên.

Hình ảnh Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu tham dự phiên toàn thể cấp cao của AFF 2025, sáng 26/2: