Đồng chí Tô Lâm chỉ rõ rằng, để xây dựng một xã hội tiết kiệm và hiệu quả, việc phát huy sức mạnh của các tổ chức đoàn thể trong việc tuyên truyền và giáo dục về tiết kiệm, chống lãng phí là vô cùng cần thiết.

Bài viết kêu gọi sự tham gia tích cực của toàn xã hội, từ các cơ quan chức năng đến từng cá nhân, nhằm tạo ra một phong trào mạnh mẽ, đồng lòng trong việc bảo vệ tài sản công và xây dựng nền tảng văn hóa tiết kiệm bền vững, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế - xã hội hiện đại, tình trạng lãng phí trong quản lý tài sản công, đầu tư công và các hoạt động tài chính công đã trở thành một vấn nạn gây nhức nhối, kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng không chỉ đối với hiệu quả quản lý mà còn đối với sự phát triển bền vững của quốc gia. Lãng phí là hiện tượng “chảy máu” tài sản công một cách vô thức và thậm chí có thể nói là vô trách nhiệm, dẫn đến không chỉ sự tổn thất lớn về nguồn lực, mà còn là sự xói mòn niềm tin của nhân dân đối với hệ thống quản lý nhà nước. Nhân dân luôn mong đợi một chính quyền minh bạch và hiệu quả, và lãng phí chính là cái giá đắt khiến lòng tin bị lung lay, ảnh hưởng tiêu cực đến sự đồng thuận và gắn kết xã hội.

Nhận thức rõ tầm quan trọng sống còn của công tác phòng, chống lãng phí, Đảng Cộng sản Việt Nam đã đặt ra mục tiêu cụ thể và đề cao trách nhiệm lãnh đạo trong việc ngăn chặn, xử lý quyết liệt những hành vi tiêu cực này. Đây không phải chỉ là nhiệm vụ quản lý hành chính thông thường mà còn là một trách nhiệm chính trị lớn lao, đòi hỏi cả hệ thống chính trị vào cuộc. Thông qua các chỉ thị và nghị quyết mới nhất, Đảng không chỉ thể hiện quyết tâm sắt đá mà còn khẳng định một tầm nhìn chiến lược dài hạn, hướng tới việc triệt tiêu các nguồn gốc gây lãng phí.

Đồng thời, Đảng đã vạch ra con đường với các biện pháp mạnh mẽ và kiên quyết, nhằm siết chặt quản lý, nâng cao trách nhiệm giải trình, và phát huy vai trò giám sát của nhân dân và các cơ quan dân cử. Đây chính là cơ sở để Đảng tiếp tục củng cố và định hướng chiến lược phát triển bền vững cho công cuộc phòng, chống lãng phí, tạo dựng nền tảng vững chắc cho một tương lai phát triển công bằng, hiệu quả và minh bạch.

Vai trò lãnh đạo của Đảng trong công tác phòng, chống lãng phí

Đảng Cộng sản Việt Nam, với vai trò là lực lượng tiên phong và lãnh đạo chủ chốt, đã không ngừng nỗ lực trong việc ban hành và triển khai các chính sách toàn diện nhằm ngăn chặn và giảm thiểu tình trạng lãng phí trong quản lý tài sản công. Đây không chỉ là một vấn đề về quản lý hành chính, mà còn được Đảng xác định là nhiệm vụ chính trị sống còn, đòi hỏi sự tham gia đồng bộ của toàn hệ thống chính trị và toàn xã hội. Với quan điểm rõ ràng và kiên quyết, Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định rằng công tác phòng, chống lãng phí là một mục tiêu chiến lược, cần được đặt lên hàng đầu và triển khai đồng bộ trên nhiều lĩnh vực.

Các nghị quyết quan trọng, tiêu biểu như Nghị quyết Trung ương 4 khóa XIII, cùng các chỉ thị từ Ban Bí thư đã vạch ra những yêu cầu cụ thể và mục tiêu rõ ràng nhằm đảm bảo việc phát hiện và xử lý nghiêm minh các vi phạm về lãng phí tài sản công. Đảng đã đưa ra các biện pháp mạnh mẽ để không chỉ xử lý mà còn ngăn ngừa, từng bước triệt tiêu các biểu hiện tiêu cực trong quản lý công sản. Trên tinh thần quyết tâm này, Đảng không ngừng nhấn mạnh rằng sự minh bạch và công khai trong quản lý tài chính, đặc biệt ở những dự án đầu tư công quy mô lớn, là yếu tố then chốt để hạn chế nguy cơ lãng phí.

Các cấp ủy Đảng, tổ chức Đảng, và các cá nhân đứng đầu cơ quan nhà nước phải thể hiện vai trò nòng cốt, không chỉ trong việc thực hiện nghiêm túc trách nhiệm giải trình, mà còn cần nâng cao năng lực giám sát, kiểm tra toàn diện. Bên cạnh đó, sự tham gia giám sát của nhân dân và các cơ quan dân cử cũng được Đảng coi trọng, nhằm đảm bảo công tác quản lý tài sản công được thực hiện một cách chặt chẽ, khách quan và minh bạch. Đây không chỉ là một yêu cầu kỹ thuật, mà còn là sự cam kết về tinh thần trách nhiệm của Đảng trước nhân dân, quyết tâm xây dựng một hệ thống quản lý công sản hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững và bảo vệ lợi ích quốc gia.

Các chỉ thị và nghị quyết mới nhất về công tác phòng, chống lãng phí

Chỉ thị 11-CT/TW của Ban Bí thư ban hành năm 2023 đã khẳng định quyết tâm của Đảng trong việc đấu tranh quyết liệt với tình trạng lãng phí trong toàn bộ hệ thống chính trị. Chỉ thị nêu rõ rằng, để ngăn chặn và khắc phục triệt để vấn nạn này, cần triển khai các biện pháp cụ thể và đồng bộ trên tất cả các khâu: từ quá trình lập kế hoạch, triển khai thực hiện, đến giám sát, kiểm tra và báo cáo. Mỗi khâu đều phải có các cơ chế kiểm soát chặt chẽ, không để bất kỳ sơ hở nào tạo điều kiện cho các hành vi lãng phí tài sản công.

Bên cạnh đó, Chỉ thị 11-CT/TW còn nhấn mạnh vai trò trọng yếu của các cơ quan dân cử và sự tham gia tích cực của nhân dân trong công tác giám sát. Đây là yếu tố không thể thiếu, tạo nên sức mạnh từ chính cộng đồng để phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hành vi lãng phí. Ban Bí thư yêu cầu các cấp ủy, tổ chức Đảng và người đứng đầu cơ quan phải nhận thức sâu sắc vai trò và trách nhiệm của mình. Trách nhiệm này không chỉ dừng lại ở việc thực hiện các quy định, mà còn phải chủ động phát hiện và xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, góp phần xây dựng một nền quản lý công sản minh bạch, hiệu quả.

Chỉ thị cũng đưa ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao trách nhiệm giải trình ở mọi cấp độ, từ trung ương đến địa phương. Mọi hành vi lãng phí, nếu không được phát hiện và xử lý đúng mực, không chỉ gây thất thoát tài sản công mà còn làm suy giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Để đạt được điều này, Chỉ thị kêu gọi các cơ quan chức năng, các tổ chức Đảng và chính quyền địa phương cần tăng cường năng lực giám sát, bảo đảm thực thi các biện pháp quản lý và phòng, chống lãng phí một cách nghiêm túc, không nhân nhượng trước bất kỳ hành vi tiêu cực nào. Việc tạo lập một cơ chế giám sát toàn diện, với sự tham gia đồng bộ của nhân dân, không chỉ là cách thức để ngăn chặn lãng phí mà còn là minh chứng cho sự quyết tâm của Đảng trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia và xây dựng niềm tin trong lòng dân tộc.

Nghị quyết số 27-NQ/TW năm 2023 về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa không chỉ đóng vai trò định hướng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước mà còn là bước đi chiến lược nhằm thiết lập các tiêu chuẩn và cơ chế cụ thể để phòng ngừa, ngăn chặn, và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong quản lý tài chính công. Nghị quyết này không chỉ dừng lại ở việc củng cố chức năng của các cơ quan kiểm tra và thanh tra, mà còn mở rộng sự tham gia của toàn dân, từ cán bộ, công chức đến người dân, trong việc giám sát và tố giác các hành vi lãng phí. Chính sự tham gia đồng lòng của nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sẽ tạo nên sức mạnh cộng hưởng, giúp phát hiện sớm và ngăn chặn kịp thời những hành vi vi phạm.

Điểm nhấn quan trọng của Nghị quyết là việc kêu gọi sự tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân vào công tác giám sát quản lý tài chính công. Bằng việc khuyến khích toàn dân chủ động giám sát và báo cáo, Đảng đã tạo điều kiện cho một cơ chế kiểm soát từ dưới lên trên, không để bất kỳ hành vi vi phạm nào có thể trốn tránh trách nhiệm. Nghị quyết cũng đặc biệt nhấn mạnh việc sử dụng các công cụ công nghệ số để tăng cường khả năng phát hiện và giám sát, từ đó minh bạch hóa thông tin tài chính công. Điều này không chỉ nâng cao trách nhiệm giải trình của các cơ quan nhà nước mà còn giúp người dân có cái nhìn rõ ràng hơn về việc sử dụng nguồn lực của đất nước.

Sự quyết tâm của Đảng trong việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa thể hiện ở chỗ, không chỉ đưa ra các quy định chặt chẽ mà còn đồng thời tạo dựng cơ chế khuyến khích sự chủ động của nhân dân trong công tác phòng chống lãng phí. Đây không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước mà còn là nhiệm vụ của toàn xã hội, góp phần tạo nên một nền quản trị công sáng suốt, đáp ứng yêu cầu của nhân dân về một bộ máy quản lý hiệu quả, trong sạch. Việc xây dựng lòng tin từ nhân dân là mục tiêu mà Đảng hướng tới thông qua Nghị quyết này, thể hiện quyết tâm không khoan nhượng đối với lãng phí, để từ đó xây dựng một xã hội văn minh, giàu mạnh và bền vững..

Giải pháp và khuyến nghị

Để công tác phòng, chống lãng phí đạt hiệu quả cao, cần tập trung vào các giải pháp cụ thể như sau:

Thứ nhất, tăng cường trách nhiệm giải trình và công khai, minh bạch thông tin

Để đẩy lùi tình trạng lãng phí, việc tăng cường trách nhiệm giải trình và minh bạch thông tin trong quản lý tài chính công trở thành yêu cầu cấp thiết. Các cơ quan nhà nước phải tiên phong trong việc áp dụng công nghệ thông tin, xây dựng hệ thống quản lý tài chính hiện đại và minh bạch, nhằm bảo đảm mọi quy trình từ lập kế hoạch, thực thi cho đến kiểm tra, giám sát đều được kiểm soát một cách công khai, rõ ràng. Khi thông tin về ngân sách, chi tiêu công được công bố công khai và dễ dàng truy cập, điều này không chỉ giúp người dân và các cơ quan giám sát xã hội có cái nhìn rõ ràng về tình trạng sử dụng nguồn lực công, mà còn tạo ra áp lực tích cực lên các cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý.

Để phát huy tối đa hiệu quả, cần phải thiết lập cơ chế giám sát toàn diện, trong đó trách nhiệm giải trình không chỉ là nhiệm vụ của các cấp lãnh đạo mà phải bao trùm cả hệ thống. Mỗi cá nhân trong bộ máy quản lý nhà nước đều cần ý thức sâu sắc rằng hành vi lãng phí, dù là nhỏ nhất, đều có thể ảnh hưởng đến niềm tin của người dân đối với nhà nước. Do đó, việc thực hiện cơ chế giám sát chặt chẽ phải đi đôi với xử lý nghiêm minh, để những sai phạm không thể bị che giấu hay bị bỏ qua.

Sử dụng công nghệ hiện đại còn giúp việc phát hiện, theo dõi và xử lý các hành vi lãng phí trở nên nhanh chóng, hiệu quả hơn. Công nghệ thông tin không chỉ giúp tự động hóa và tinh giản quy trình mà còn tạo ra kênh thông tin minh bạch, giúp cho người dân và các tổ chức giám sát có thể tiếp cận và kiểm tra chi tiết quá trình quản lý tài chính công. Nhờ đó, các hành vi thiếu trách nhiệm, gây thất thoát ngân sách nhà nước sẽ bị phát hiện kịp thời, và người thực hiện hành vi lãng phí sẽ không thể né tránh trách nhiệm trước pháp luật.

Trách nhiệm giải trình còn phải gắn liền với việc công khai hóa quy trình, nghĩa là các cấp quản lý phải chịu trách nhiệm cung cấp thông tin kịp thời và chính xác, để công chúng có thể tiếp cận, đánh giá và theo dõi. Đây không chỉ là biện pháp kỹ thuật mà còn là cách thức để củng cố niềm tin của người dân, đảm bảo rằng nguồn lực quốc gia được quản lý minh bạch, hiệu quả. Việc khẳng định trách nhiệm giải trình là một trong những yếu tố cốt lõi, không chỉ góp phần ngăn chặn tình trạng lãng phí, mà còn thúc đẩy một nền quản trị công bằng, dân chủ, và hiệu quả, giúp cho các chính sách của nhà nước đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

Thứ hai, thúc đẩy vai trò giám sát của nhân dân và các cơ quan báo chí

Để đẩy lùi tình trạng lãng phí, việc tăng cường trách nhiệm giải trình và minh bạch thông tin trong quản lý tài chính công trở thành yêu cầu cấp thiết. Các cơ quan nhà nước phải tiên phong trong việc áp dụng công nghệ thông tin, xây dựng hệ thống quản lý tài chính hiện đại và minh bạch, nhằm bảo đảm mọi quy trình từ lập kế hoạch, thực thi cho đến kiểm tra, giám sát đều được kiểm soát một cách công khai, rõ ràng. Khi thông tin về ngân sách, chi tiêu công được công bố công khai và dễ dàng truy cập, điều này không chỉ giúp người dân và các cơ quan giám sát xã hội có cái nhìn rõ ràng về tình trạng sử dụng nguồn lực công, mà còn tạo ra áp lực tích cực lên các cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý.

Để phát huy tối đa hiệu quả, cần phải thiết lập cơ chế giám sát toàn diện, trong đó trách nhiệm giải trình không chỉ là nhiệm vụ của các cấp lãnh đạo mà phải bao trùm cả hệ thống. Mỗi cá nhân trong bộ máy quản lý nhà nước đều cần ý thức sâu sắc rằng hành vi lãng phí, dù là nhỏ nhất, đều có thể ảnh hưởng đến niềm tin của người dân đối với nhà nước. Do đó, việc thực hiện cơ chế giám sát chặt chẽ phải đi đôi với xử lý nghiêm minh, để những sai phạm không thể bị che giấu hay bị bỏ qua.

Sử dụng công nghệ hiện đại còn giúp việc phát hiện, theo dõi và xử lý các hành vi lãng phí trở nên nhanh chóng, hiệu quả hơn. Công nghệ thông tin không chỉ giúp tự động hóa và tinh giản quy trình mà còn tạo ra kênh thông tin minh bạch, giúp cho người dân và các tổ chức giám sát có thể tiếp cận và kiểm tra chi tiết quá trình quản lý tài chính công. Nhờ đó, các hành vi thiếu trách nhiệm, gây thất thoát ngân sách nhà nước sẽ bị phát hiện kịp thời, và người thực hiện hành vi lãng phí sẽ không thể né tránh trách nhiệm trước pháp luật.

Trách nhiệm giải trình còn phải gắn liền với việc công khai hóa quy trình, nghĩa là các cấp quản lý phải chịu trách nhiệm cung cấp thông tin kịp thời và chính xác, để công chúng có thể tiếp cận, đánh giá và theo dõi. Đây không chỉ là biện pháp kỹ thuật mà còn là cách thức để củng cố niềm tin của người dân, đảm bảo rằng nguồn lực quốc gia được quản lý minh bạch, hiệu quả. Việc khẳng định trách nhiệm giải trình là một trong những yếu tố cốt lõi, không chỉ góp phần ngăn chặn tình trạng lãng phí, mà còn thúc đẩy một nền quản trị công bằng, dân chủ, và hiệu quả, giúp cho các chính sách của nhà nước đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

Thứ ba, phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong việc giáo dục, nâng cao nhận thức

Để công tác phòng, chống lãng phí đạt hiệu quả bền vững, việc phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng là một yếu tố quan trọng không thể thiếu. Những tổ chức này đóng vai trò như những chiếc cầu nối, lan tỏa tinh thần tiết kiệm và chống lãng phí đến từng cá nhân, từng gia đình, và từng cộng đồng, tạo ra một phong trào xã hội mạnh mẽ, đồng thuận trong việc bảo vệ tài sản công.

Thực hiện nhiệm vụ này không chỉ dừng lại ở việc tổ chức các buổi hội thảo hay chương trình tuyên truyền đơn thuần, mà còn đòi hỏi một cách tiếp cận sâu rộng và phong phú hơn. Các đoàn thể, từ công đoàn, hội phụ nữ đến đoàn thanh niên, cần tích cực thúc đẩy những hoạt động trải nghiệm thực tiễn, tổ chức các cuộc thi, hội thảo chia sẻ kinh nghiệm, thậm chí tạo ra các phong trào thi đua nhằm khuyến khích cộng đồng áp dụng các biện pháp tiết kiệm trong đời sống hàng ngày. Việc này không chỉ giúp nâng cao nhận thức, mà còn góp phần xây dựng một tư duy tiết kiệm bền vững, biến việc chống lãng phí thành một nếp sống văn hóa trong mỗi người dân.

Mặt khác, các tổ chức chính trị - xã hội cũng cần lồng ghép nội dung phòng, chống lãng phí vào các chương trình giáo dục từ bậc tiểu học đến bậc đại học, qua đó tạo nền tảng nhận thức về tiết kiệm và quản lý tài sản công cho các thế hệ trẻ. Bằng cách này, tinh thần chống lãng phí sẽ trở thành một giá trị đạo đức cơ bản, được thấm nhuần từ những bước đầu trong quá trình phát triển cá nhân. Việc xây dựng các buổi sinh hoạt chuyên đề, các chương trình tuyên truyền sáng tạo, và các dự án cộng đồng cũng sẽ giúp đưa thông điệp tiết kiệm trở nên gần gũi, dễ hiểu, và dễ áp dụng, qua đó giúp cho mọi người nhận thức rõ rằng lãng phí không chỉ là vấn đề của nhà nước, mà là trách nhiệm của từng cá nhân trong xã hội.

Ngoài ra, sự tham gia tích cực của các tổ chức chính trị - xã hội còn giúp tạo ra một mạng lưới giám sát cộng đồng, nơi mọi người dân có thể cùng nhau phát hiện, báo cáo và lên án các hành vi lãng phí trong khu vực của mình. Với một mạng lưới cộng đồng vững chắc, các vi phạm sẽ khó có cơ hội tồn tại, bởi lẽ không chỉ các cơ quan chức năng, mà cả cộng đồng cũng đóng vai trò như một cơ quan giám sát hiệu quả. Việc phát huy vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội do đó không chỉ giúp nâng cao nhận thức về tiết kiệm mà còn củng cố ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, phát triển bền vững, nơi mọi người đều tham gia vào việc bảo vệ tài sản chung và chống lại lãng phí.

Trong bối cảnh phát triển hiện nay, việc phòng, chống lãng phí là nhiệm vụ trọng tâm của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các chỉ thị và nghị quyết mới nhất cho thấy quyết tâm của Đảng trong việc ngăn chặn tình trạng lãng phí, nhằm xây dựng một hệ thống quản lý tài chính công minh bạch, hiệu quả và bền vững. Điều này không chỉ giúp cải thiện hiệu quả sử dụng nguồn lực quốc gia mà còn góp phần xây dựng lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Phòng, chống lãng phí không chỉ là một vấn đề quản lý tài chính, mà còn là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, đòi hỏi sự nỗ lực của toàn Đảng, toàn dân và toàn xã hội.

Tài liệu tham khảo

1. Bộ Tài chính (2022), Báo cáo tình hình quản lý tài chính công và phòng chống lãng phí năm 2022, Hà Nội.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, Hà Nội.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam (2023), Chỉ thị số 11-CT/TW ngày 19/10/2023 của Ban Bí thư về việc tăng cường công tác phòng, chống lãng phí, Hà Nội.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2023), Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Hà Nội.

5. Lê Thành Long (2023), Nâng cao hiệu quả giám sát tài chính công: Những vấn đề đặt ra, Tạp chí Tài chính và Đầu tư, 5(76).

6. Nguyễn Đức Hải (2023), Đánh giá vai trò của các tổ chức đoàn thể trong công tác giáo dục phòng chống lãng phí, Tạp chí Khoa học xã hội, 2(15).

7. Nguyễn Phú Trọng (2020), Thư gửi Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam, Hà Nội.

8. Nguyễn Xuân Phúc (2023), Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc về công tác phòng, chống lãng phí, Hà Nội.

9. Trần Quốc Vượng (2022), Tăng cường giám sát và trách nhiệm giải trình trong quản lý tài chính công, Tạp chí Lý luận chính trị, 3(58).

10. Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam (2021), Các vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý tài sản công tại Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội.