Luật Đấu thầu 2023: Những kỳ vọng và thách thức trong thực tiễn áp dụng

Ngày 31/5, Tạp chí Pháp luật và Phát triển phối hợp cùng Báo Pháp luật Việt Nam và Cục Quản lý đấu thầu - Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức Hội thảo khoa học tại trung tâm hành chính thành phố Đà Nẵng về đạo luật quan trọng đối với nền kinh tế Luật Đấu thầu 2023 đã được thông qua tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV đã tạo dựng khung pháp lý đầy đủ, đồng bộ, thống nhất về đấu thầu, mua sắm sử dụng nguồn vốn nhà nƣớc. Luật mới bổ sung nhiều quy định nhằm giải quyết các khó khăn, vướng mắc và thích ứng với các đòi hỏi từ thực tiễn, tăng cường hiệu quả của công tác lựa chọn nhà thầu, nâng cao hiệu lực thực thi của pháp luật về đấu thầu.

Toàn cảnh Hội thảo khoa học “Luật Đấu thầu 2023: Những kỳ vọng và thách thức trong thi hành trên lĩnh vực đầu tư xây dựng”.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS Trần Công Phàn, Đại biểu Quốc hội khóa XV, Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hội Luật gia Việt Nam cho biết: Đấu thầu là hoạt động lựa chọn nhà thầu để thực hiện các dự hiệu quả các dự án phát triển kinh tế xã hội thông qua sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp dự thầu về chất lượng, hiệu quả và tiến độ và nhiều tiêu chí khác. Đấu thầu là một định chế kinh tế - pháp lý phổ biến trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, hoạt động đấu thầu được luật hóa lần đầu tiên trong chương VI Luật Xây dựng 2003. Tiếp đó, Luật Đấu thầu 2003 được ban hành để điều chỉnh hoạt động đấu thầu đáp ứng các đòi hỏi của phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế. Qua 10 năm thực hiện, Luật Đấu thầu 2013 bộc lộ khá nhiều bất cập so với sự phát triển của đất nước dẫn đến việc Quốc hội ban hành Luật Đấu thầu 2023, có hiệu lực ngày 1/1/2024”.

Phó Chủ tịch thường trực kiêm Tổng thư ký Hội Luật gia Việt Nam Trần Công Phàn phát biểu khai mạc Hôi thảo khoa học

"Là Đại biểu Quốc hội, được tham gia góp ý, thảo luận và bấm nút thông qua Luật Đấu thầu, tôi nhận thấy có rất nhiều kỳ vọng từ những quy định mới của Luật Đấu thầu 2023. Quý vị sẽ được nghe những điểm mới và kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và toàn thể xã hội đặt vào các quy định mới của đạo luật quan trọng này. Các điểm mới liên quan đến nhiều khía cạnh khác nhau của hoạt động đấu thầu song nổi bật nhất, tập trung nhất là ngăn chặn khắc phục tiêu cực, tham nhũng, lãng phí nguồn tài nguyên của đất nước dù thuộc bất cứ hình thức sở hữu nào. Quý vị đã chứng kiến nhiều những sự lãng phí tài nguyên” - TS. Trần Công Phàn thông tin.

Nêu ví dụ về việc áp dụng thực tế, TS Trần Công Phàn cho biết: “Chỉ đơn cử một ví dụ, siêu dự án Đại Ninh Lâm Đồng với 3600ha đất màu mỡ 14 năm nay bỏ hoang. Sự lãng phí này quả là vô cùng lớn và đáng phẫn nộ khi người dân đang cần đất để phát triển nông nghiệp. Tình trạng lãng phí, tiêu cực, tham nhũng liên quan nhiều đến đất nơi hoạt động đấu thầu bị bóp méo, bị sử dụng để che đậy những giao dịch bất động sản không phải vì sự phát triển mà vì lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm. Quý vị cũng nhận thấy những hệ lụy của các dự án phi phát triển, tức không chứa đựng yếu tố phát triển, đang tác động xấu đến hệ thống chính trị của đất nước, hủy hoại niềm tin của nhân dân trước hết vào Đảng, Nhà nước. Chính vì vậy, không hề ngẫu nhiên khi các văn kiện của Đảng và các văn bản pháp luật của Nhà nước luôn tìm các giải pháp phù hợp, hiệu quả để ngăn chặn tình trạng tiêu cực, tham nhũng đang xói mòn và hủy hoại tiềm lực của đất nước bao gồm tiềm lực kinh tế, tiềm lực chính trị và đạo đức xã hội", TS Trần Công Phàn bày tỏ.

Theo đó, mục tiêu xuyên suốt mà cơ quan soạn thảo đặt ra khi xây dựng Luật Đấu thầu 2023 là tiếp tục tạo dựng khung pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất về đấu thầu, mua sắm sử dụng vốn nhà nƣớc; Kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật; Khắc phục tình trạng đấu thầu hình thức, nâng cao tính cạnh tranh, công khai, minh bạch, hiệu quả trong hoạt động đấu thầu.

ThS Vũ Quỳnh Lê đại diện cơ quan soạn thảo thông tin tại Hội thảo khoa học

Cùng quan điểm với TS Trần Công Phàn, đại diện cơ quan xây dựng Luật Đấu thầu, ThS. Vũ Quỳnh Lê Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu - Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết: “Luật Đấu thầu 2023 tiếp tục đơn giản hoá thủ tục đấu thầu lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư Cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp thông qua hoạt động đấu thầu; Tránh thất thoát, lãng phí ngân sách, tài sản nhà nước, ngăn chặn, xử lý tiêu cực, tham nhũng trong hoạt động đấu thầu”.

Luật Đấu thầu 2023 có rất nhiều điểm mới và được kỳ vọng sẽ mở được nhiều nút thắt cho sự phát triển nhanh, bền vững của nền kinh tế. Tuy nhiên, giữa pháp luật và thi hành pháp luật vẫn có những khoảng cách mà các chuyên gia pháp luật, kinh tế gọi là những sự cắt khúc.

Luật cũng có thể có những khúc cắt mà chỉ có thể nhận ra từ hoạt động thi hành. Mặc dù mới có hiệu lực được hơn ba tháng song do tính chất đặc biệt của nó, Luật Đấu thầu 2023 đã được áp dụng khá nhiều trong việc triển khai các dự án, đặc biệt là các công trình xây dựng.

Các nhà khoa học tham dự Hội thảo khoa học

“Xây dựng cơ chế lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư phù hợp để thúc đẩy doanh nghiệp trong nước phát triển, thúc đẩy hoạt động mua sắm các sản phẩm đổi mới sáng tạo, mua sắm xanh nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững. Tiếp tục hoàn thiện, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về đấu thầu và cơ chế kiểm tra, giám sát, giải quyết kiến nghị trong đấu thầu” ThS Vũ Quỳnh Lê thông tin thêm.

Hội thảo còn hội tụ các chuyên gia pháp luật đấu thầu, chuyên gia pháp luật xây dựng, đại diện các doanh nghiệp, tập đoàn xây dựng đến từ nhiều địa phương  trong cả nước với mục tiêu là đánh giá những quy định mà các nhà lập pháp kỳ vọng, cơ hội và thách thức đối với các doanh nghiệp xây dựng trong quá trình áp dụng. Theo như phát biểu đề dẫn của TS. Vũ Hoài Nam, Tổng biên tập Báo Pháp luật Việt Nam: "Hội thảo được tổ chức với hy vọng góp phần đưa các quy định của Luật vào áp dụng thực tế. Cũng như mong muốn nhận được cái ý kiến phản hồi từ phía người dân và doanh nghiệp trong quá trình áp dụng các quy định của luật vào thực tiễn”.

TS. Vũ Hoài Nam Tổng biên tập Báo Pháp luật Việt Nam phát biểu đề dẫn Hội thảo.

“Trên cơ sở kết quả của Hội Thảo, Báo Pháp luật Việt Nam với tư cách là cơ quan ngôn luận của Bộ Tư pháp sẽ có những thông tin tuyên truyền, phản ánh đến các nhà khoa học, cơ quan quản lý góp phần vào việc ban hành các văn bản pháp quy hướng dẫn thi hành luật trong tương lai” TS. Vũ Hoài Nam nhấn mạnh.

Cũng chia sẻ về những điểm mới và kỳ vọng của Luật Đấu thầu 2023, ThS. Nguyễn Hồng Chuyên, Tổng Giám đốc Công ty Luật Davilaw cho biết Luật sửa đổi đã đưa ra nhiều điểm mới so với luật 2013 trên cơ sở khắc phục những tồn tại phát sinh trong thời gian qua đồng thời phù hợp với các quy định của pháp luật có liên quan. Nâng cao tính cạnh tranh, công bằng minh bạch và hiệu quả kinh tế trong quá trình áp dụng. Đã quy định nhiều điểm mới qua đó tạo hành lang pháp lý cho các bên tham gia hoạt động đấu thầu có cơ sở thực hiện như vậy cũng khắc phục được tình trạng né tránh, đùn đẩy công việc hoặc sợ làm sai liên quan đến hoạt động đấu thầu trong thời gian qua tại các đơn vị có sử dụng vốn nhà nước.

ThS Nguyễn Hồng Chuyên phát biểu tham luận tại Hội thảo

Trong khuôn khổ Hội thảo, các đại biểu lắng nghe tham luận từ các chuyên gia, đại diện doanh nghiệp, tập đoàn xây dựng,... nhằm làm rõ được những điểm mới của Luật Đấu thầu 2023 đối với vấn đề nêu đặt và giá trị phát triển của chúng đối với các dự án đầu tư xây dựng; tìm những giá trị phát triển của các quy định mới trong Luật Đấu thầu 2023 và những rào cản có thể gây trở ngại cho việc hiện thực hóa các giá trị này; chỉ ra được những giải pháp có thể vượt qua rào cản này dựa trên những bài học của từ việc thi hành Luật Đấu thầu 2013 và những bối cảnh mới của nền kinh tế, hệ thống quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư xây dựng.

Nhóm PV