Tuổi thơ nghèo khó và khát vọng vươn lên

Ông sinh ra ở Thanh Chương trong một gia đình nghèo, rồi trải qua quân ngũ và nhiều công việc mưu sinh trước khi quyết tâm đi học đại học. Những trải nghiệm ấy đã ảnh hưởng thế nào đến con đường lập nghiệp sau này?

Doanh nhân Trần Văn Lê: Tôi sinh ra trong một gia đình nghèo, bố mẹ đều là giáo viên, nuôi năm anh em bằng đồng lương ít ỏi. Tuổi thơ gắn với cái đói, cái thiếu, nhiều khi bữa cơm chẳng đủ no. Nhưng chính hoàn cảnh khắc nghiệt đó lại cho tôi một động lực mạnh mẽ: phải học, phải vươn lên để thoát nghèo, để sau này có thể giúp đỡ gia đình, quê hương.

Sau khi tốt nghiệp phổ thông, vì điều kiện không cho phép, tôi chưa thể đi học đại học ngay mà lên đường nhập ngũ. Quãng đời quân ngũ đã cho tôi rất nhiều: từ kỷ luật thép, khả năng chịu đựng gian khổ, đến tinh thần đồng đội. Khi đã trải qua những buổi huấn luyện khắc nghiệt, cái đói cái rét, tôi thấy mình trưởng thành hơn rất nhiều. Những tố chất ấy trở thành hành trang vô giá khi tôi bước vào thương trường.

Rời quân ngũ, tôi làm đủ nghề để mưu sinh: từ phụ hồ đến buôn bán. Nhưng càng làm, tôi càng thấm thía một điều: nếu chỉ lao động chân tay, tôi sẽ mãi không thoát nghèo. Có lần tôi nói với vợ: “Anh phải đi học đại học, chỉ có học mới giúp gia đình mình đổi đời”. Năm 1991, tôi thi vào Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, theo học ngành Quản trị Kinh doanh. Đó là một bước ngoặt lớn trong đời, cho tôi kiến thức, tư duy hệ thống và đặc biệt là niềm tin: người xuất phát từ nghèo khó cũng có thể làm nên sự nghiệp nếu dám học, dám thay đổi.

Người lính đã không lùi bước trước khó khăn, thì người doanh nhân cũng không được bỏ cuộc

Vì sao ông lại chọn con đường cơ khí, đặc biệt là sản xuất quạt công nghiệp để khởi nghiệp?

Doanh nhân Trần Văn Lê: Những năm 2000, hầu hết quạt công nghiệp ở Việt Nam đều phải nhập khẩu. Giá cao, nhiều doanh nghiệp trong nước không thể mua nổi. Tôi tự hỏi: “Tại sao người Việt không thể làm ra sản phẩm của chính mình?”. Với suy nghĩ đó, tôi bắt đầu mày mò cơ khí. Ban đầu chỉ là một xưởng nhỏ, máy móc cũ, vài công nhân. Nhưng tôi tin nếu kiên trì nghiên cứu, chúng tôi hoàn toàn có thể tạo ra sản phẩm chất lượng không kém hàng ngoại, mà giá thành lại phù hợp với doanh nghiệp trong nước.

Năm 2000, tôi chính thức thành lập Công ty TNHH Cơ điện Phương Linh. Đó là bước khởi đầu cho hành trình dài gần 30 năm.

Thất bại cay đắng và bài học để đời

Đơn hàng đầu tiên của Phương Linh từng thất bại hoàn toàn. Ông có thể chia sẻ về trải nghiệm này?

Doanh nhân Trần Văn Lê: Năm 2005, chúng tôi nhận đơn hàng cung cấp 28 chiếc quạt cho một công trình ở Sơn La. Nhưng khi giao hàng, toàn bộ bị trả lại vì không đạt yêu cầu. Đó thực sự là cú sốc lớn, khiến tôi rơi vào khủng hoảng, gần như mất tất cả. Nhưng tôi nghĩ, nếu bỏ cuộc thì coi như trắng tay, còn nếu làm lại, tôi vẫn còn cơ hội. Tôi cùng anh em lao vào nghiên cứu, chỉnh sửa từng chi tiết. Có những đêm trắng chỉ để tìm ra nguyên nhân và khắc phục. Cuối cùng, sản phẩm đạt chuẩn và được khách hàng chấp nhận. Bài học xương máu ấy giúp tôi hiểu: thất bại không phải dấu chấm hết. Nếu biết đứng dậy, thất bại chính là bước đệm để ta trưởng thành và thành công hơn.

Thất bại không giết chết bạn. Nếu biết đứng dậy, nó sẽ trở thành bệ phóng cho thành công

Thương hiệu vươn tầm quốc tế

Sau gần ba thập kỷ, Phương Linh đã phát triển đến đâu?

Doanh nhân Trần Văn Lê: Nếu nói ngắn gọn, chúng tôi đã đi từ một xưởng nhỏ bé đến một hệ thống nhà máy quy mô lớn, hiện đại bậc nhất trong ngành cơ điện Việt Nam. Hiện nay, Phương Linh có Nhà máy tại Khu công nghiệp Quang Minh – Mê Linh (Hà Nội) rộng 16.000 m², Nhà máy miền Nam ở Khu công nghiệp Thái Hòa 03, xã Đức Lập, tỉnh Tây Ninh, và đang tiếp tục đầu tư xây dựng một nhà máy 70.000 m² ngay tại trung tâm tỉnh Nghệ An. Tất cả đều được trang bị dây chuyền hiện đại, đạt chuẩn quốc tế, với khả năng sản xuất hàng nghìn sản phẩm mỗi năm: từ quạt công nghiệp, hệ thống lọc bụi, tủ điện đến thang – máng cáp.

Mỗi sản phẩm đều được chế tác bằng công nghệ tự động hóa, đạt độ chính xác tuyệt đối, tiết kiệm nguyên vật liệu và tối ưu hiệu suất. Cánh quạt được cân bằng động hai mặt, sử dụng máy cân bằng kỹ thuật số thế hệ mới, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế ISO:10816-1 về độ rung. Đây là cơ sở để chúng tôi tự tin chinh phục những thị trường khắt khe như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc.

Ngày nay, quạt công nghiệp Phương Linh có mặt trong nhiều công trình trọng điểm như khu đô thị Pháp Vân – Tứ Hiệp, Honda, Nagakawa… và còn vươn xa ra quốc tế. Làm nên thành công ấy chính là triết lý kinh doanh tôi luôn tâm niệm: “Xem khách hàng là ân nhân của mình”.

Trách nhiệm xã hội và cái tâm người xứ Nghệ

Không chỉ kinh doanh, ông còn rất tích cực trong hoạt động thiện nguyện. Điều gì thôi thúc ông?

Doanh nhân Trần Văn Lê: Tôi chưa bao giờ quên tuổi thơ nghèo khó của mình. Khi có điều kiện, tôi thấy cần phải san sẻ với những người còn vất vả. Trong nhiều năm, tôi cùng doanh nghiệp đã ủng hộ hàng tỷ đồng để xây nhà cho hộ nghèo, trao học bổng cho học sinh – sinh viên, hỗ trợ đồng bào miền Tây Nghệ An sau bão lũ, giúp Người có công chưa được hưởng chính sách.

Với tôi, thiện nguyện không phải là để đánh bóng tên tuổi, mà là trách nhiệm của một công dân, một người con xứ Nghệ. Khi giúp được ai đó, tôi thấy lòng mình nhẹ nhõm, thấy cuộc sống có thêm ý nghĩa.

Sẻ chia giúp xã hội tốt đẹp hơn, và cũng giúp bản thân tôi thấy cuộc đời có ý nghĩa hơn

Ông đánh giá thế nào về những ghi nhận mà Nhà nước và cộng đồng đã dành cho Phương Linh?

Doanh nhân Trần Văn Lê: Tôi rất trân trọng những phần thưởng tập thể chúng tôi nhận được. Ngoài Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và UBND tỉnh Nghệ An, Phương Linh còn nhiều lần được vinh danh tại các giải thưởng uy tín về khoa học – công nghệ, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và trách nhiệm xã hội. Cá nhân tôi còn vinh dự được phong Giáo sư danh dự của International American University (Mỹ) và Tiến sĩ danh dự của Cambridge International Open & Online University (Anh).

Nhưng với tôi, phần thưởng lớn nhất vẫn là niềm tin của khách hàng và sự tự hào khi sản phẩm “Made in Vietnam” của Phương Linh hiện diện trong nhiều công trình quan trọng, cả ở trong nước lẫn quốc tế.

Phương Linh vừa đồng hành cùng Viet Industry 2025. Ông kỳ vọng gì ở sự kiện này?

Doanh nhân Trần Văn Lê: Chúng tôi rất tự hào khi là Nhà tài trợ Bạch kim và Đối tác chiến lược của Viet Industry 2025 – một trong những triển lãm công nghiệp lớn nhất năm nay. Đây là dịp để Phương Linh giới thiệu các thương hiệu thành viên như SKATECH, EUROSFAN, LEFANS, cùng loạt sản phẩm mới: quạt công nghiệp, hệ thống hút – lọc bụi, tủ điện, thang – máng cáp, và đặc biệt là dòng quạt thông gió bán công nghiệp nhập khẩu 100%.

Sự kiện không chỉ giúp chúng tôi kết nối với khách hàng, đối tác trong và ngoài nước, mà còn khẳng định vị thế của thương hiệu Việt trên trường quốc tế. Tôi tin rằng đó là một bước đi quan trọng trong hành trình hội nhập và phát triển bền vững của Phương Linh.

Nếu có một lời khuyên cho thế hệ trẻ đang khởi nghiệp hôm nay, ông muốn nói gì?

Doanh nhân Trần Văn Lê: Khởi nghiệp chưa bao giờ dễ dàng. Con đường ấy đầy chông gai, thất bại gần như chắc chắn sẽ xảy ra. Nhưng thất bại không phải dấu chấm hết. Nếu biết đứng dậy, học từ sai lầm và đi tiếp, bạn sẽ trưởng thành.

Điều quan trọng nhất là phải có khát vọng và mục tiêu rõ ràng. Khát vọng như ngọn lửa, mục tiêu như kim chỉ nam. Nếu thiếu, bạn sẽ dễ buông xuôi trước thử thách. Và quan trọng nữa là học hỏi không bao giờ là thừa. Dù thành công đến đâu, chúng ta cũng cần cập nhật, cải tiến, sáng tạo.

Thế hệ trẻ hôm nay có nhiều lợi thế hơn chúng tôi trước kia: công nghệ hiện đại, thông tin phong phú, cơ hội rộng mở. Nếu biết tận dụng, chắc chắn sẽ có nhiều doanh nhân trẻ Việt Nam vươn ra thế giới, góp phần xây dựng một đất nước hùng cường

Cuộc trò chuyện kết thúc khi ông Trần Văn Lê vẫn miệt mài nói về giấc mơ “đưa thương hiệu Việt ra thế giới”. Từ một chàng trai nghèo Thanh Chương đến vị doanh nhân được mệnh danh “Vua quạt công nghiệp Việt Nam”, hành trình ấy là minh chứng cho bản lĩnh, nghị lực và khát vọng của con người xứ Nghệ. Với ông, thành công không chỉ nằm ở những con số kinh doanh, mà còn ở trách nhiệm xã hội và niềm tự hào khi sản phẩm “Made in Vietnam” có mặt trên nhiều quốc gia.