Công tác trợ giúp pháp lý là một trụ cột quan trọng trong bảo đảm quyền công dân và phát triển bền vững
PV
Thứ sáu, 07/11/2025 - 10:31
(PLPT) - Từ khi Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) năm 2017 được ban hành và đi vào cuộc sống, công tác TGPL đã có bước phát triển mạnh mẽ cả về quy mô, chất lượng và hiệu quả. Đến nay, mạng lưới tổ chức TGPL đã được hình thành ở tất cả các tỉnh, thành phố, mỗi năm thực hiện hàng chục nghìn vụ việc, góp phần bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người dân và củng cố niềm tin của nhân dân vào Nhà nước pháp quyền.
Cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ cho hoạt động TGPL trên toàn quốc
Quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển hoạt động TGPL rất rõ ràng, nhất quán và xuyên suốt. Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 9/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đã nhấn mạnh: "Xây dựng mạng lưới, nâng cao năng lực của hệ thống dịch vụ pháp lý, TGPL và hỗ trợ pháp lý để người dân và doanh nghiệp dễ tiếp cận pháp luật", đồng thời yêu cầu "nâng cao vai trò, tính chuyên nghiệp và chất lượng TGPL, nhất là trong hoạt động tố tụng tư pháp; hiện đại hóa, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hệ thống TGPL; mở rộng đối tượng được TGPL phù hợp với điều kiện của đất nước"...
Cùng với đó, Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên số xác định rõ: "Ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số đồng bộ trong phổ biến, giáo dục pháp luật, TGPL"; "ưu tiên nguồn lực tương xứng cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, TGPL cho đối tượng đặc thù, yếu thế, đồng bào dân tộc thiểu số".
Những định hướng lớn này là kim chỉ nam cho hoạt động TGPL, coi đó là một phần cấu thành quan trọng của hệ thống tư pháp, góp phần bảo đảm công bằng xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau trong việc tiếp cận công lý, quyền con người và quyền công dân.
Theo Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp), tính đến nay, có 22 văn bản quy phạm pháp luật về TGPL gồm 01 Luật, 01 Nghị định, 15 Thông tư và 05 Thông tư liên tịch. Các văn bản này tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ cho hoạt động TGPL trên toàn quốc.
Cùng với đó, nhiều văn bản quy phạm pháp luật có quy định về hoăc có liên quan đến TGPL được ban hành như: Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam, Luật Trẻ em, Luật Người khuyết tật, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật phòng, chống mua bán người, Nghị định 121/2025/NĐ-CP ngày 11/6/2025 quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tư pháp...
Công tác trợ giúp pháp lý ngày càng thực chất, hiệu quả
Bên cạnh đó, chính sách TGPL đã được đưa vào các Chương trình mục tiêu quốc gia và được triển khai đồng bộ cùng các chính sách về an sinh xã hội như: Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hoá giai đoạn 2025-2035; Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030; Chương trình phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030.
Các văn bản quy phạm pháp luật và các chương trình này đã góp phần hiện thực hóa các chủ trương chính sách của Đảng, cụ thể hóa quy định của Hiến pháp 2013 và nội luật hóa các cam kết quốc tế về bảo đảm quyền con người, quyền công dân, quyền tiếp cận công lý, nhất là nhóm người dễ bị tổn thương trong xã hội.
Số lượng vụ việc TGPL tham gia tố tụng tăng
Trên cơ sở quy định của Luật TGPL, hệ thống các tổ chức thực hiện TGPL được kiện toàn, bao gồm các Trung tâm TGPL và các tổ chức tham gia TGPL. Hiện cả nước có 63 Trung tâm TGPL với hơn 1.500 người thực hiện TGPL, trong đó có hơn 700 luật sư, 22 cộng tác viên và gần 500 luật sư tư vấn. Tính từ năm 2017 đến nay, toàn hệ thống đã thực hiện trên 234.500 vụ việc, trong đó có tới 59,4% là vụ việc tham gia tố tụng. Bên cạnh đó, công tác TGPL đã được lồng ghép trong nhiều chương trình, chính sách phát triển kinh tế - xã hội như giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới, phát triển giáo dục dân tộc thiểu số… thể hiện tính liên ngành và vai trò quan trọng của TGPL trong phát triển con người và xã hội.
Những năm qua, số lượng và chất lượng vụ việc TGPL được kiểm soát chặt chẽ, từng bước bảo đảm sự hài lòng của người dân đối với chất lượng dịch vụ pháp lý do các tổ chức TGPL thực hiện; góp phần giúp người nghèo, người có công với cách mạng và các nhóm người "dễ bị tổn thương" tiếp cận công lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Giai đoạn 2018-2024 (sau khi Luật 2017 có hiệu lực), có 234.569 vụ việc TGPL đã được thực hiện, trong đó có 139.232 vụ việc tham gia tố tụng, chiếm 59,4%; 93.266 vụ việc tư vấn pháp luật; 2.071 vụ việc đại diện ngoài tố tụng.
Như vậy, đã có sự chuyển biến rõ rệt trong việc tập trung vào vụ việc tham gia tố tụng. Trong số các vụ việc tham gia tố tụng, có 43.938 vụ việc được đánh giá thành công (chiếm 31,6% tổng số vụ việc tố tụng), trợ giúp viên pháp lý thực hiện 37.999 vụ việc, chiếm 86% tổng số vụ việc thành công.
Số lượng vụ việc TGPL tham gia tố tụng tăng đã góp phần khẳng định vị trí, vai trò của TGPL trong công tác tư pháp nói chung và vai trò của trợ giúp viên pháp lý trong hoạt động tố tụng nói riêng.
(PLPT) - Chiều 10/11, Trung tâm Phục vụ hành chính công Hà Nội ra mắt Kiosk thông minh xác thực và cấp bản sao số tài liệu điện tử. Toàn bộ quy trình từ đối chiếu, ký số công vụ đến in bản sao có mã QR của mỗi hồ sơ giảm từ 15 phút xuống còn 3-5 phút, hiệu suất làm việc của cán bộ tư pháp tăng 3-5 lần.
(PLPT) - Ngày 11/11, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) phối hợp với với Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Thanh Hoá tổ chức hội nghị tập huấn nâng cao kiến thức về trợ giúp pháp lý cho các già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng, người dân và các tổ chức, cá nhân có liên quan tại 3 xã: Vạn Xuân, Lương Xuân và Linh Sơn (tỉnh Thanh Hoá)
(PLPT) - Chính phủ ban hành Nghị quyết số 86/NQ-CP ngày 4/11/2025 về triển khai nhiệm vụ trọng tâm để hoàn thành cao nhất các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, trong đó có nội dung về vận hành chính quyền địa phương 2 cấp và cải cách thủ tục hành chính (TTHC).
(PLPT) - Việc vận hành đường dây nóng và ứng dụng trợ giúp pháp lý di động là một trong những bước tiến quan trọng trong tiến trình chuyển đổi số lĩnh vực tư pháp, hướng đến mục tiêu mọi người dân đều có thể tiếp cận công lý công bằng, minh bạch và thuận tiện hơn.
(PLPT) - Theo Bộ Nội vụ, tính đến ngày 28/10 đã có 146.836 người (tỷ lệ 99,99%) nhận tiền chính sách, chế độ theo Nghị định số 178/2025/NĐ-CP. Trong đó, 34/34 địa phương đã hoàn tất chi trả.
(PLPT) - Thành phố Hà Nội phát động đợt thi đua cao điểm 75 ngày, từ đầu tháng 11/2025 đến giữa tháng 1/2026, huy động toàn bộ hệ thống chính trị “vào cuộc đồng bộ, hành động quyết liệt”, phấn đấu hoàn thành 100% kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2025.
(PLPT) - Chính phủ đã triển khai quyết liệt, hiệu quả việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy của Chính phủ và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp gắn với đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.
(PLPT) - Thực tiễn việc chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương tại Việt Nam trong gần 4 tháng qua đã đạt được thành tựu quan trọng bước đầu. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai còn nhiều vướng mắc, bất cập, đặc biệt là trong việc xây dựng pháp luật và hoạch định chính sách công. Bài viết này tiếp cận dưới góc độ pháp lý, phân tích một số hạn chế, một số vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu của chính quyền địa phương hai cấp ở Việt Nam trong xây dựng
