Ngày 19/8, thông tin từ Trường Đại học Nam Cần Thơ, GS.TS, Anh hùng lao động, Nhà giáo nhân dân, Hiệu trưởng danh dự Trường Đại học Nam Cần Thơ Võ Tòng Xuân vừa từ trần vào sáng cùng ngày, hưởng thọ 84 tuổi.

Nhà giáo nhân dân - GS.TS Võ Tòng Xuân là một nhà khoa học thuộc lĩnh vực nông nghiệp, một người thầy lớn trong công tác đào tạo lực lượng khoa học cho đất nước trong nhiều thập niên qua và là “cha đẻ” của nhiều giống lúa ngon ở vựa lúa lớn nhất cả nước, đồng bằng sông Cửu Long.

GS.TS Võ Tòng Xuân sinh năm 1940 tại tỉnh An Giang.

Năm 1961, ông được học bổng du học tại Trường đại học Nông nghiệp Philippines ở Los Banos.

Năm 1966, ông tốt nghiệp đại học với bằng cử nhân hóa nông và được nhận làm nghiên cứu sinh tại Viện Lúa quốc tế (IRRI) tại Philippines.

Năm 1971, đang công tác ở Viện IRRI, ông quyết định về nước, làm việc tại Viện Đại học Cần Thơ. Bốn năm sau ông lấy bằng "bác sĩ nông học" (tương đương tiến sĩ) ở Nhật Bản. Ông còn là tác giả nhiều công trình nghiên cứu giá trị phục vụ sản xuất nông nghiệp không chỉ trong nước mà còn cả quốc tế; "cha đẻ" nhiều giống lúa ngon ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Trong cuộc cách mạng nông nghiệp, GS Xuân đóng vai trò quan trọng trong phổ biến giống IR36 trên các vùng thường xuyên bị sâu bệnh tấn công ở Đồng bằng sông Cửu Long, hợp tác với nông dân áp dụng các kỹ thuật cấy ghép tiên tiến.

Ngoài Hiệu trưởng và Hiệu trưởng danh dự Đại học Nam Cần Thơ, ông từng làm Phó hiệu trưởng Trường Đại học Cần Thơ, Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang. GS Võ Tòng Xuân được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động năm 1985 và Nhà giáo Nhân dân năm 1999, đại biểu Quốc hội khóa VII, VIII, IX.

Trong sự nghiệp của mình, GS Võ Tòng Xuân nhận nhiều giải thưởng, huân chương danh giá. Mới đây nhất, cuối năm 2023, ông là nhà khoa học Việt Nam đầu tiên nhận giải VinFuture với công trình Phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh.

Theo đó, GS. Võ Tòng Xuân cùng người đồng nghiệp GS. Gurdev Singh Khush (người Mỹ gốc Ấn Độ) là hai nhà khoa học được vinh danh ở hạng mục Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển.

Hai ông được vinh danh vì những đóng góp quan trọng trong việc phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh, góp phần đảm bảo an ninh lương thực.

Hội đồng giải thưởng VinFuture đánh giá, GS. Võ Tòng Xuân đã đóng vai trò quan trọng trong việc phổ biến giống IR36 trên khắp các vùng thường xuyên bị sâu bệnh tấn công ở Đồng bằng sông Cửu Long và hợp tác với nông dân để áp dụng các kỹ thuật cấy ghép tiên tiến.

IR36, IR64 hiện là những giống lúa phổ biến nhất tại khu vực nhiệt đới Châu Á, giúp giảm chi phí sản xuất và gia tăng sản lượng, hạn chế việc sử dụng thuốc trừ sâu, góp phần thúc đẩy tính bền vững của nông nghiệp trên toàn cầu.

Nhờ các sáng kiến này, GS. Võ Tòng Xuân đã thúc đẩy mở rộng khả năng tiếp cận với hạt giống lúa chất lượng và tăng cường sản lượng lúa gạo với chi phí thấp hơn mà không sử dụng hóa chất độc hại.

Những đóng góp của GS. Võ Tòng Xuân trong suốt gần nửa thế kỷ qua ở Việt Nam cũng được đánh giá đóng vai trò quan trọng trong việc đưa Việt Nam từ một quốc gia thiếu lương thực trở thành một trong 3 quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.

Quá trình công tác của GS. Võ Tòng Xuân

+ 1982-1997: Giáo sư Võ Tòng Xuân giữ chức phó hiệu trưởng Trường đại học Cần Thơ.

+ Tháng 12/1999 đến 11/2007: Hiệu trưởng Trường đại học An Giang.

+ 1996-2006: Ủy viên Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước Việt Nam

+ 2010 - tháng 10/2013: Hiệu trưởng Trường đại học Tân Tạo.

+ Từ tháng 10/2013: Ông là thành viên Hội đồng sáng lập và sau đó là quyền hiệu trưởng Trường đại học Nam Cần Thơ.

+ Hiện nay, Giáo sư Võ Tòng Xuân là hiệu trưởng danh dự của Trường đại học Nam Cần Thơ.