Quyền tiếp cận công lý cho người dân: Từ phổ biến pháp luật đến trợ giúp pháp lý trong bối cảnh mới

Vai trò “nhạc trưởng” của Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý

Một bước tiến chiến lược vừa được đánh dấu bằng Quyết định số 129/QĐ-TTg của Chính phủ, phê duyệt Đề án "Phát huy vai trò của Hội Luật gia các cấp trong công tác PBGDPL giai đoạn 2024 – 2030". Đề án này khẳng định vai trò hạt nhân của Hội Luật gia, hướng tới mục tiêu lấy người dân làm trung tâm, đảm bảo mọi người đều được tiếp cận thông tin pháp luật một cách kịp thời và chất lượng.

Song song đó, công tác PBGDPL cũng đang đứng trước yêu cầu phải tự làm mới để thích ứng với mô hình chính quyền đô thị hai cấp. Để giải quyết thách thức này, các địa phương đang tập trung vào các giải pháp sáng tạo như đẩy mạnh chuyển đổi số và phát huy sức mạnh của các tổ chức đoàn thể, hòa giải ở cơ sở.

Đóng vai trò "nhạc trưởng" điều phối các hoạt động trên là Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật (thuộc Bộ Tư pháp). Đây là cơ quan đầu ngành có chức năng tham mưu, chỉ đạo, hướng dẫn và đôn đốc các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ, hiệu quả công tác PBGDPL trên cả nước, đảm bảo các chủ trương lớn đi vào thực tiễn.

Chia sẻ về định hướng này, ông Phan Hồng Nguyên – Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý nhấn mạnh, việc ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà là một yêu cầu bắt buộc.

Theo ông, "Việc đẩy mạnh chuyển đổi số sẽ giúp phá vỡ các rào cản về không gian, thời gian, đưa chính sách pháp luật vào cuộc sống một cách nhanh chóng, hiệu quả và minh bạch hơn. Đây là con đường ngắn nhất để mọi người dân, dù ở bất kỳ đâu, cũng có thể tiếp cận thông tin pháp luật một cách dễ dàng."

Biến quyền tiếp cận công lý thành hành động

Cụ thể hóa chủ trương từ trung ương, các địa phương đang có những bước đi sáng tạo để đưa pháp luật đến đúng đối tượng. Chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, bà Nguyễn Thụy Thanh Yên – Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Khánh Hoà – cho biết, thành công của công tác PBGDPL nằm ở việc "may đo" nội dung và hình thức tuyên truyền cho phù hợp với từng nhóm đối tượng đặc thù.

Bà Yên nhấn mạnh: "Tại một tỉnh có thế mạnh về kinh tế biển như Khánh Hoà, chúng tôi xác định việc tuyên truyền pháp luật cho ngư dân, người lao động trong lĩnh vực du lịch, hay các doanh nghiệp ven biển là nhiệm vụ trọng yếu. Luật pháp chỉ thực sự đi vào cuộc sống khi nó giải quyết được những vấn đề của người dân, do đó, chúng tôi luôn chủ động tìm đến, lắng nghe và lựa chọn những nội dung, cách thức tiếp cận gần gũi và thiết thực nhất với họ."

Không chỉ dừng lại ở việc cung cấp thông tin, một trụ cột quan trọng khác giúp người dân bảo vệ quyền lợi của mình chính là hoạt động trợ giúp pháp lý. Đây là "cánh tay" nối dài của công lý, đặc biệt hướng đến các nhóm yếu thế trong xã hội.

Dưới sự quản lý nhà nước của Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (thuộc Bộ Tư pháp), hệ thống các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước và mạng lưới luật sư cộng tác viên đang ngày càng được củng cố. Hoạt động này cung cấp dịch vụ pháp lý hoàn toàn miễn phí (bao gồm tư vấn, đại diện, bào chữa) cho người nghèo, người có công với cách mạng, đồng bào dân tộc thiểu số và các đối tượng chính sách khác.

Thông qua trợ giúp pháp lý, quyền được bảo vệ của người dân không chỉ nằm trên giấy tờ mà đã trở thành hành động thực tiễn, đảm bảo sự bình đẳng trước pháp luật và củng cố niềm tin của nhân dân vào sự công minh của pháp luật.

Sự kết hợp đồng bộ giữa chiến lược quốc gia, sự chỉ đạo sâu sát, việc triển khai sáng tạo tại địa phương và một hệ thống trợ giúp pháp lý vững mạnh đang tạo ra một nền tảng vững chắc, đảm bảo mọi người dân đều có thể tiếp cận và sử dụng pháp luật như một công cụ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.