Phó Thủ tướng yêu cầu cơ quan soạn thảo (Bộ Xây dựng) cần bám sát quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là việc thể chế hóa những yêu cầu mới từ sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp.

Bộ Xây dựng cần rà soát toàn bộ hệ thống quy định hiện hành, tập trung sửa những vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, nhất là những điểm "vướng" do chính Luật Xây dựng hiện hành quy định; quyết tâm xử lý tình trạng trùng lặp, chồng chéo giữa Luật Xây dựng với Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Dự thảo Luật Quản lý phát triển đô thị và các luật khác trong lĩnh vực quản lý. Việc sửa đổi phải hướng tới một hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất cao.

Phó Thủ tướng lưu ý, khó khăn phát sinh từ chính Luật Xây dựng hiện hành thì sửa ngay; từ luật khác nhưng chưa sửa thì đưa vào đây để xử lý; liên quan đến các luật đang sửa (như Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư, Luật Đất đai…) thì gom nhóm lại và chuyển sang quá trình sửa của các luật đó.

Sửa đổi, điều chỉnh 4 nhóm vấn đề lớn

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, việc xây dựng dự thảo Luật nhằm tiếp tục cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước theo hướng xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp; cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; đơn giản hóa thủ tục hành chính trong hoạt động đầu tư, xây dựng; khắc phục hạn chế, bất cập trong thực tiễn; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Dự thảo Luật dự kiến sửa đổi, điều chỉnh 141/168 điều, sắp xếp lại thành 8 chương, 96 điều, tập trung vào 4 nhóm vấn đề lớn. Đó là: Đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả quản trị trong đầu tư xây dựng; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư, kinh doanh; phân cấp quản lý từ Trung ương đến địa phương, gắn trách nhiệm rõ ràng cho các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng, bảo đảm minh bạch, hiệu quả, trách nhiệm giải trình; chỉ quy định những vấn đề khung, nguyên tắc thuộc thẩm quyền Quốc hội, còn các quy định chi tiết giao Chính phủ quyết định.

Về một số nội dung cần xin ý kiến, Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng cho biết, liên quan đến quy định quản lý định mức, Bộ Xây dựng đề xuất phương án, cho phép tổ chức áp dụng định mức do cơ quan nhà nước ban hành cho dự án đầu tư công; cho phép tổ chức xây dựng, điều chỉnh, vận dụng hoặc sử dụng giá xây dựng trong trường hợp chưa có hoặc chưa phù hợp. Đồng thời bổ sung quy định cho phép cơ quan chủ quản được điều chỉnh nội bộ vốn giữa các dự án thành phần trong khi tổng mức đầu tư toàn dự án mà mục tiêu, quy mô, tiến độ không thay đổi, sau đó báo cáo cấp có thẩm quyền nhằm giảm bớt thủ tục.

Góp ý vào Dự thảo Luật, đại diện Bộ Tư pháp cho rằng Luật Xây dựng 2014 đã nhiều lần điều chỉnh, gây khó tra cứu, áp dụng, nên lần này cần sửa đổi toàn diện, hợp nhất các lần sửa trước. Dự thảo Luật phải tập trung vào những vướng mắc thuộc phạm vi Luật Xây dựng; tách quản lý dự án công và tư; đồng thời sửa đổi quy định về hợp đồng xây dựng và các nội dung kỹ thuật để đảm bảo khả thi.

Các đại biểu thống nhất cho rằng việc sửa đổi Luật Xây dựng phải toàn diện, đồng bộ với Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công và các luật liên quan, nhằm tránh chồng chéo và sơ hở trong quản lý.

Loại bỏ quy định trùng lặp, tạo điều kiện cho điạ phương thực thi

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá Bộ Xây dựng đã làm việc trách nhiệm, khoa học, cầu thị, tiếp thu nhiều ý kiến, tạo sự đồng thuận cao. Lãnh đạo, đại diện các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia đóng góp sâu sát, đi thẳng vào các điều khoản, thể hiện sự nghiên cứu kỹ lưỡng.

Bộ Xây dựng phải bám sát cơ sở chính trị, chỉ đạo của Bộ Chính trị và Chính phủ; coi việc sửa đổi Luật Xây dựng là nhiệm vụ cấp bách, nhằm thể chế hóa chủ trương phân cấp, phân quyền, sắp xếp đơn vị hành chính, tổ chức lại chính quyền địa phương 2 cấp. Luật cần đồng bộ, thống nhất với các luật liên quan như Đất đai, Quy hoạch, Đầu tư, tạo thuận lợi cho địa phương thực thi.

Theo Phó Thủ tướng, các điều, khoản trong Dự thảo Luật cần phân loại thành 4 nhóm: (1) nhóm chỉnh sửa kỹ thuật, câu chữ để bảo đảm tính thống nhất với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; (2) nhóm thay đổi chính sách, cần tập trung phân tích sâu, nhất là các vấn đề phân cấp, thẩm quyền và kỹ thuật quản lý; (3) nhóm đơn giản hóa thủ tục hành chính, có thể cắt giảm 50% công đoạn, áp dụng cơ chế "một cửa, một bộ hồ sơ"; (4) nhóm về ứng dụng công nghệ thông tin và dữ liệu số trong quản lý xây dựng. "Chúng ta phải loại bỏ khỏi dự thảo những quy định trùng lặp với luật khác", Phó Thủ tướng nói.

Cho ý kiến về một số vấn đề cụ thể, Phó Thủ tướng đề nghị cách phân loại dự án phải dựa trên tính chất công trình, mức độ phức tạp về công nghệ, ảnh hưởng đến an toàn, môi trường và xã hội.

Từ đó, việc xác định đối tượng quản lý cần tập trung vào ba nhóm: Chủ đầu tư và chủ quản đầu tư; tư vấn thiết kế, giám sát, thẩm định; nhà thầu chính và phụ. Ngay cả hộ gia đình, tổ chức nhỏ khi tham gia xây dựng cũng là chủ thể phải được điều chỉnh, gắn với trách nhiệm hợp đồng, thanh toán, bảo hành và bảo vệ quyền lợi các bên.

Về thủ tục cấp phép xây dựng, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, đây là công cụ quản lý cuối cùng, bảo đảm công trình đáp ứng quy hoạch, thiết kế, phòng cháy chữa cháy, môi trường. Tuy nhiên, cần rút ngắn thời gian, tránh chồng chéo, đồng thời phân cấp nhưng vẫn giữ tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế về năng lực cán bộ, đơn vị tư vấn, giám sát, nhà thầu.

"Không nên sợ tên gọi giấy phép. Quan trọng là cải cách quy trình, nhiều thủ tục trong một bộ hồ sơ, một cửa, rõ thẩm quyền. Nếu hồ sơ thiết kế khả thi đã tích hợp đầy đủ các nội dung này thì việc cấp phép gần như chỉ mang tính khẳng định", Phó Thủ tướng trao đổi.

Chỉ ra tình trạng còn thiếu quy chuẩn, định mức, đơn giá trong lĩnh vực xây dựng khiến cả cơ quan Trung ương lẫn địa phương đều vướng, Phó Thủ tướng đề nghị mở hướng tham khảo, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế, công nghệ của nước sản xuất đối với những lĩnh vực trong nước chưa ban hành. Điều này đặc biệt quan trọng với các công trình mới như đường sắt tốc độ cao, cao tốc, sân bay.

Ngoài ra, Luật cần cho phép sử dụng tư vấn nước ngoài khi trong nước chưa đủ năng lực, để đảm bảo tính khách quan, khoa học. Việc tổ chức ban quản lý dự án cũng phải linh hoạt, tránh tình trạng "không mời được tư vấn thì dự án ách tắc".

Để bảo đảm quyền lợi doanh nghiệp, khuyến khích đổi mới sáng tạo, Phó Thủ tướng lưu ý, các quy định về thanh toán, quyết toán hiện còn bất cập, nhất là với doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhà thầu phụ; nghiên cứu thay quy định chỉ thanh toán sau khi có kết luận thanh tra, kiểm toán, bằng cơ chế ràng buộc hợp đồng. Thời hạn bảo hành công trình cũng nên giao Chính phủ quy định linh hoạt, phù hợp từng loại dự án.

Đồng thời, Luật cần tạo không gian cho chủ đầu tư áp dụng công nghệ mới, hướng tới công trình xanh, thông minh, chuyển đổi số. Việc điều chỉnh tổng mức đầu tư, thay đổi công nghệ phải được trao quyền chủ động nhiều hơn cho chủ đầu tư, thay vì phụ thuộc quá mức vào cấp trên.