Mở đầu phiên họp, nhân dịp kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947-27/7/2024), Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu thành kính dành một phút mặc niệm tưởng nhớ Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, các Anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì Tổ quốc; Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Phiên họp nhằm thảo luận, xem xét cho ý kiến đối với 5 nội dung quan trọng gồm: 2 đề nghị xây dựng luật (Luật Tình trạng khẩn cấp, Luật Khoa học và Công nghệ (sửa đổi)); 2 dự án luật (Luật Điện lực (sửa đổi), Luật Việc làm (sửa đổi)); Đề án về chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam.

Phát biểu ý kiến khai mạc phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, việc đột phá về thể chế là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước ta. Chính phủ rất coi trọng công tác này. Từ đầu nhiệm kỳ tới nay, Chính phủ đã tổ chức 27 phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật; cho ý kiến, xem xét, thông qua đối với hơn 100 đề nghị xây dựng luật, dự án luật trình Quốc hội xem xét; kết quả được thông qua hơn 60 luật, nghị quyết; Chính phủ ban hành hơn 380 Nghị định; Thủ tướng Chính phủ ban hành gần 90 Quyết định quy phạm pháp luật.

Riêng trong năm 2024, Chính phủ đã tổ chức 5 phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật, cho ý kiến, thông qua đối với 26 đề nghị xây dựng luật, nghị quyết, dự án luật. Đặc biệt, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo rà soát, xử lý vướng mắc trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng Ban.

Theo Thủ tướng, ngoài việc cần coi trọng về số lượng, bảo đảm tiến độ, phải đặc biệt coi trọng chất lượng xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật, nhất là thực hiện phân cấp, phân quyền, đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi của cấp dưới, thiết kế các công cụ giám sát, kiểm tra; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong việc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, chấm dứt cơ chế "xin-cho", giảm phiền hà, chi phí tuân thủ cho các cơ quan, người dân, doanh nghiệp.

Nguyên tắc xây dựng luật là phải tháo gỡ khó khăn, vượt qua thách thức, vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, từ đó huy động sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, huy động mọi nguồn lực trong xã hội để phát triển đất nước theo đúng mục tiêu Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra: phấn đấu đến năm 2030, Việt Nam là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Nhắc lại yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân. Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành phải đầu tư nguồn lực, điều kiện đảm bảo cho công tác xây dựng thể chế; lựa chọn cán bộ có trách nhiệm cao, đam mê, cảm xúc, đổi mới sáng tạo và có chế độ chính sách cho cán bộ tham gia xây dựng pháp luật… Các bên liên quan rà soát, khen thưởng đột xuất đối với những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác xây dựng pháp luật, đồng thời nhắc nhở, phê bình, thậm chí xử lý với tập thể, cá nhân còn yếu kém hoặc sai phạm trong công tác xây dựng pháp luật.

Thủ tướng yêu cầu đề xuất các quy định phải theo hướng "rõ nội dung, rõ chủ thể, rõ thời gian, rõ hiệu quả, rõ sản phẩm", có cơ chế, chính sách đặc thù, ưu đãi với các lĩnh vực ưu tiên trên cơ sở xem xét kỹ lưỡng, đánh giá tác động đa chiều, bảo đảm tính khả thi cao và linh hoạt khi cần điều chỉnh.

Thủ tướng lưu ý cần tiếp tục lấy ý kiến, lắng nghe ý kiến nhân dân, nhà khoa học, nhà hoạt động thực tiễn trên tinh thần cởi mở, cầu thị; coi trọng công tác tuyên truyền, bảo đảm công khai, minh bạch để người dân cùng hiểu, cùng làm, cùng tham gia, cùng góp ý và thụ hưởng thành quả.

Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần trong xây dựng các dự án luật, đề nghị xây dựng luật là chủ động, tích cực, thiết thực, hiệu quả, không hình thức, không màu mè, khi đi vào cuộc sống phải tháo gỡ được khó khăn, vượt qua được thách thức, huy động được nguồn lực, tạo sự phấn khởi trong nhân dân, doanh nghiệp, phát huy khí thế, giữ đà phát triển cho đất nước.

Thủ tướng yêu cầu các cơ quan chỉ đạo tiếp thu nghiêm túc, đầy đủ ý kiến thành viên Chính phủ, hoàn thiện các đề nghị xây dựng luật, dự án luật, đề án, chuẩn bị hồ sơ chặt chẽ, kỹ lưỡng, phối hợp ngay từ đầu với các cơ quan của Quốc hội trong việc trình, thẩm tra, báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của Quốc hội, địa biểu Quốc hội. Đồng thời, tích cực chuẩn bị sớm các nội dung phục vụ kỳ họp thứ 8 của Quốc hội và xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh, nhất là các luật có hiệu lực từ ngày 1/8 tới đây.

Cũng tại phiên họp, thực hiện các nghị quyết của Trung ương, Kết luận 49 của Bộ Chính trị, Nghị quyết 103 của Quốc hội, Chính phủ đã thảo luận Đề án chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam. Bộ Chính trị đã có Kết luận 49-KL/TW ngày 28/2/2023 về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, do đó Chính phủ phải cụ thể hóa chủ trương này. Việc này đã được đặt ra hơn 10 năm, đây cũng là công việc phải thực hiện theo Nghị quyết của Đảng, Kết luận của Bộ Chính trị. Đây là việc lớn, do đó phải xin ý kiến của Chính phủ, các Bộ trưởng, Trưởng ngành, Thủ trưởng các cơ quan trực thuộc Chính phủ.

Liên quan việc hoàn thiện Đề án chủ trương xây dựng đường sắt tốc độ cao tuyến Bắc - Nam, các thành viên Chính phủ cơ bản thống nhất về chủ trương để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định theo hướng xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao hiện đại, đồng bộ, phù hợp xu thế phát triển của thế giới, dài 1.541 km, kế hoạch hoàn thành vào năm 2035, kết hợp kinh tế với an ninh-quốc phòng, kết hợp giữa vận tải hành khách là chủ yếu và vận tải hàng hóa nhẹ khi cần thiết.

Thủ tướng yêu cầu nghiên cứu các cơ chế để chuyển giao công nghệ, xây dựng ngành công nghiệp đường sắt theo tinh thần chỉ đạo của Trung ương, Bộ Chính trị; xây dựng cơ chế, chính sách huy động, đa dạng hóa nguồn lực gồm của Nhà nước (Trung ương, địa phương), vốn vay, vốn phát hành trái phiếu, vốn của doanh nghiệp, vốn từ khai thác hiệu quả tuyến đường sắt…; tăng cường phân cấp, phân quyền, tăng tính tự lực, tự cường, nâng cao năng lực của các cơ quan, đơn vị, địa phương, doanh nghiệp để triển khai các dự án hạ tầng lớn khác.

Cùng với đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông vận tải tích cực nghiên cứu 3 tuyến đường sắt kết nối với Trung Quốc, cố gắng hết năm 2026 hoàn thành công tác xây dựng dự án nghiên cứu tiền khả thi trong đó, tập trung ưu tiên phát triển tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; Lạng Sơn - Hà Nội….; nghiên cứu cùng với các đối tác xây dựng tuyến đường sắt từ Vũng Áng qua Viêng Chăn (Lào), xa hơn nữa là cần tính tới việc kết nối các tuyến đường sắt Campuchia, Lào và Việt Nam với Trung Quốc…