EU áp thuế 50% bảo hộ ngành thép: Quyết liệt giữ “trái tim” công nghiệp châu Âu

Phát biểu trước báo giới tại Strasbourg (Pháp), Phó Chủ tịch EC phụ trách Chiến lược công nghiệp và Thịnh vượng – ông Stephane Sejourne cho biết: “Ngành thép châu Âu đang bên bờ vực sụp đổ. Chúng ta phải bảo vệ nó để có thể đầu tư, giảm phát thải và khôi phục năng lực cạnh tranh.”

Đề xuất này, nếu được các quốc gia thành viên và Nghị viện châu Âu thông qua, sẽ thay thế cơ chế tự vệ hiện hành (áp thuế 25%) dự kiến hết hiệu lực vào giữa năm 2026.

Theo kế hoạch, đề xuất này sẽ thay thế cơ chế tự vệ hiện tại – vốn áp thuế 25% với lượng thép vượt hạn ngạch – dự kiến hết hiệu lực vào giữa năm 2026. Nếu được các quốc gia thành viên và Nghị viện châu Âu thông qua, mức thuế 50% sẽ có hiệu lực ngay trong năm 2025.

Động thái của EU được đánh giá là tương đồng với chính sách bảo hộ của Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump, người từng áp mức thuế tương tự để ngăn dòng thép giá rẻ từ Trung Quốc – quốc gia chiếm hơn một nửa sản lượng thép toàn cầu.

Theo Ủy viên Thương mại và An ninh Kinh tế EU – Maros Sefcovic, chủ quyền kinh tế của châu Âu đang bị thách thức khi đây là thị trường lớn cuối cùng vẫn mở cửa cho thép nhập khẩu. Ông nhấn mạnh EC sẽ phối hợp với Mỹ để xây dựng “liên minh kim loại” nhằm kiểm soát tình trạng dư thừa công suất từ Trung Quốc.

Động thái này được đánh giá tương đồng với chính sách của Mỹ dưới thời Donald Trump, khi Washington từng áp thuế 50% để ngăn dòng thép giá rẻ từ châu Á.

Hiện Trung Quốc sản xuất hơn 1 tỷ tấn thép mỗi năm, chiếm hơn một nửa tổng sản lượng toàn cầu, trong khi Đức, Tây Ban Nha và Pháp chỉ đạt tổng cộng chưa đến 60 triệu tấn. Điều này khiến giá thép thế giới giảm sâu, làm lợi nhuận của các nhà sản xuất châu Âu lao dốc.

Ngành thép châu Âu hiện sử dụng khoảng 300.000 lao động trực tiếp và ảnh hưởng đến hơn 2,3 triệu việc làm gián tiếp. Tuy nhiên, trong 15 năm qua, khu vực này đã mất gần 100.000 việc làm. Các doanh nghiệp như Thyssenkrupp hay ArcelorMittal buộc phải cắt giảm quy mô, thậm chí tạm dừng các dự án khử carbon hàng tỷ euro do chi phí năng lượng tăng và giá thép lao dốc.

Theo Hiệp hội Thép châu Âu (Eurofer), nếu không có hàng rào bảo vệ đủ mạnh, quá trình chuyển đổi xanh của EU sẽ bị đe dọa. Thép nhập khẩu giá rẻ không chỉ làm méo mó cạnh tranh mà còn không đáp ứng tiêu chuẩn môi trường khắt khe mà Brussels đề ra.

Thép là vật liệu thiết yếu cho các ngành năng lượng tái tạo như tấm pin Mặt Trời, tua-bin gió và xe điện. Vì thế, việc duy trì năng lực sản xuất thép nội khối được xem là điều kiện tiên quyết để EU đạt mục tiêu trung hoà carbon vào năm 2050.

Eurofer cho rằng một hệ thống thuế quan và hạn ngạch hiệu quả sẽ giúp ngành thép có nguồn lực đầu tư vào công nghệ sạch, đồng thời củng cố vị thế châu Âu trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngành thép không chỉ mang giá trị kinh tế, mà còn là biểu tượng của tiến trình hội nhập châu Âu. Vào thập niên 1950, Liên minh Than – Thép chính là nền móng hình thành Cộng đồng châu Âu, tiền thân của EU ngày nay.

Giờ đây, khi EC áp dụng mức thuế mới, quyết định này không chỉ là cuộc chiến thương mại với thép giá rẻ, mà còn là bài kiểm tra năng lực tự cường của châu Âu trong kỷ nguyên toàn cầu hoá và cạnh tranh công nghiệp khốc liệt

Mới đây, Tập đoàn Thyssenkrupp (Đức) thông báo cắt giảm 11.000 việc làm và giảm công suất sản xuất. Trong khi đó, ArcelorMittal – nhà sản xuất thép lớn thứ hai thế giới – đã tạm dừng dự án khử carbon trị giá 1,8 tỷ euro tại Pháp và cắt giảm 600 lao động ở miền Bắc nước này.

Các doanh nghiệp châu Âu cho rằng, nếu không có hàng rào thuế quan mới, họ không thể cạnh tranh nổi với thép Trung Quốc có giá thấp nhưng phát thải cao.

Ngành thép từng là cái nôi của tiến trình hội nhập châu Âu, khi Cộng đồng Than – Thép được thành lập vào thập niên 1950, đặt nền móng cho Liên minh châu Âu (EU) ngày nay.

Vì vậy, việc áp thuế mới lần này không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là phép thử cho sự đoàn kết và năng lực tự cường của khối trong thời kỳ cạnh tranh công nghiệp toàn cầu.