Nhiều TikToker, người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội

Những ngày gần đây, dư luận xã hội đang dậy sóng với việc những người nổi tiếng như Tiktoker Hằng Du Mục, Quang Linh Vlog, Hoa hậu Thùy Tiên có hành vi quảng cáo sai sự thật, thổi phồng công dụng cho một số sản phẩm thực phẩm chức năng.[1]

Cụ thể, vào ngày 28/2, trên trang Facebook 2,2 triệu người follow (theo dõi) của Hằng Du Mục (tên thật là Nguyễn Thị Thái Hằng) đã đăng tải bài viết liên quan đến việc quảng cáo sản phẩm yến sào trên livestream bán hàng trên TikTok.

Trước đó, trong một phiên livestream hồi cuối năm 2024, TikToker này gây chú ý khi giới thiệu một sản phẩm yến sào được làm từ yến nguyên chất, không tính theo phần trăm mà tính dựa trên gam yến tươi có trong hũ.

Đáng chú ý, người này quảng cáo một hũ 70ml có đến 30gram yến tươi, thậm chí còn nhấn mạnh là tổ yến A5 (sản phẩm được rút lông tỉ mỉ, không tạp chất, tỷ lệ sợi đạt yêu cầu - PV), không phải hàng vụn. Tuy nhiên, mức giá chỉ 188.000 đồng/6 hũ trên livestream. Phát ngôn này thu hút nhiều ý kiến tranh luận, không ít người cho rằng TikToker này quảng cáo lố, phóng đại chất lượng sản phẩm.

Trước lùm xùm dư luận, ngày 28/2, nữ TikToker cho biết đã tới Nha Trang để làm rõ quy trình sản xuất sản phẩm và họp thông tin về vụ việc với đại diện lãnh đạo Hiệp hội Yến Sào Việt Nam.

Trước đó, ngày 24/2, TikToker Quang Linh Vlog cũng lên tiếng xin lỗi về việc đã quảng cáo gây nhầm lần về công dụng sản phẩm rằng "một viên kẹo tương đương một đĩa rau", gây hiểu nhầm cho khách hàng.

Theo đó, Quang Linh xin lỗi vì đã truyền tải thông tin chưa chính xác, gây hiểu nhầm cho khách hàng, sau khi nhận ra sai sót thì các phiên livestream tiếp theo anh cho biết đã sửa và không nhắc đến thông tin đó nữa. Anh chia sẻ bản thân và ekip khác không cố tình quảng cáo lố về sản phẩm.

Thực tế hiện nay, không ít người nổi tiếng đại diện cho nhãn hàng livestream giới thiệu sản phẩm. Sức ảnh hưởng của họ đã thu hút đông đảo người xem và thúc đẩy doanh số "khủng" cho nhãn hàng. Sau khi khách hàng chốt đơn mua, nhãn hàng sẽ trực tiếp đóng gói, gửi đơn vị vận chuyển đưa đến tay khách hàng.

Tiktoker bị xử phạt vì đăng tin sai sự thật

Liên quan tới vụ việc quảng cáo sai sự thật, vào cuối tháng 8/2024, Công an TP Hà Nội phối hợp cùng Công an huyện Thường Tín đã ra quyết định xử phạt chủ tài khoản kênh TikTok “Mẹ Bé Xanh” vì hành vi “Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật”.[2]

Cụ thể, tài khoản TikTok “Mẹ Bé Xanh” đã đăng tải video chứa thông tin sai lệch về sản phẩm Gạc răng miệng Dr.Papie. “Mẹ Bé Xanh” cho rằng sản phẩm có chứa Baking Soda (NaHCO3) gây hại tới sức khỏe trẻ sơ sinh, có thể gây xói mòn men răng và gây biếng ăn, không nên dùng liên tiếp 1 tuần.

Thực tế đây là thông tin không chính xác, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến người tiêu dùng đang sử dụng sản phẩm, do đó nhãn hàng Dr.Papie đã ủy quyền cho luật sư làm việc với cơ quan chức năng về hành vi sai phạm này.

Sau quá trình điều tra và làm rõ với đầy đủ các bằng chứng khoa học chứng minh thành phần NaHCO3 trong Gạc răng miệng Dr.Papie không gây bất kỳ ảnh hưởng có hại nào cho sức khỏe người dùng.

Giả danh lương y, quảng cáo 'thổi phồng' trên mạng xã hội

Vào cuối tháng 11/2024, theo Cục An toàn thông tin (Bộ TT-TT), Cục trưởng Cục Quản lý y, dược cổ truyền (Bộ Y tế) cho biết, tình trạng quảng cáo "lương y gia truyền" để bán các loại thuốc đông y được thổi phồng chữa khỏi nhiều bệnh mạn tính như tiểu đường, ung thư xuất hiện rầm rộ trên các kênh TikTok, YouTube.[3]

Điều này ảnh hưởng rất lớn đến giá trị của dược liệu y học cổ truyền. Các thành tựu của y học cổ truyền và cơ sở đông y uy tín đang bị ảnh hưởng bởi tình trạng mạo danh, quảng cáo sai sự thật tràn lan trên mạng xã hội.

Nhiều trường hợp thậm chí công khai cả số điện thoại, khiến nhiều người dân tin và mua sản phẩm về chữa bệnh.

Trước tình hình lừa đảo diễn ra, Cục An toàn thông tin - Bộ Thông tin và Truyền thông khuyến cáo, người dân cần thận trọng trước các thông tin được đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội, thực hiện kiểm tra tính xác thực của thông tin hoặc đối tượng thông qua những trang thông tin chính thống.

Đồng thời, không tham gia vào các hội nhóm cung cấp dịch vụ trên mạng xã hội, đặc biệt là các dịch vụ liên quan đến tư vấn khám chữa bệnh trực tuyến; Không thực hiện mua bán các loại thuốc không rõ nguồn gốc, chưa được kiểm chứng, hay giao dịch với các đối tượng không rõ danh tính.

Người dân chỉ nên sử dụng thuốc đông y có nguồn gốc, được kiểm định rõ ràng. Nếu có nhu cầu khám chữa bệnh, hãy đến các bệnh viện hoặc cơ sở y tế có uy tín, được cơ quan chức năng cấp phép để đảm bảo an toàn.

Trong trường hợp không thể đến trực tiếp khám chữa bệnh, người dân chỉ nên sử dụng các nền tảng online chính thống, được cấp phép và có hệ thống kiểm tra danh tính bác sĩ rõ ràng.

Nếu nghi ngờ bản thân bị lừa đảo, người dân cần ngay lập tức báo cáo cho cơ quan chức năng hoặc tổ chức bảo vệ người tiêu dùng để được hỗ trợ, giải quyết và ngăn chặn kịp thời.

Quảng cáo sai sự thật được hiểu như thế nào?

Lợi dụng sự phát triển của các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, Youtube,... rất nhiều cá nhân, tổ chức đã quảng cáo sai lệch về sản phẩm, thậm chí là sai lệch hoàn toàn với thực tế.

Nhiều trường hợp các đơn vị, các nhân được thuê dịch vụ quảng cáo nhưng lại không kiểm tra nội dung, thông tin quảng cáo có đúng sự thật hay không mà chỉ hướng đến lợi nhuận, làm sao để càng nhiều khách hàng mua càng tốt.

Theo Khoản 9 Điều 8 Luật Quảng cáo năm 2012: "Quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ; về số lượng, chất lượng, giá, công dụng, kiểu dáng, bao bì, nhãn hiệu, xuất xứ, chủng loại, phương thức phục vụ, thời hạn bảo hành của sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ đã đăng ký hoặc đã được công bố."[4]

Theo đó, hành vi quảng cáo sai sự thật gây hiểu lầm về giá cả, công dụng, hoặc nguồn gốc xuất xứ... của sản phẩm, nhất là có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng. Vì vậy, hành vi quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội sẽ bị xử phạt hành chính, thậm chí còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội bị xử phạt như thế nào?

Xử phạt vi phạm hành chính

Cá nhân, tổ chức có hành vi quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại Khoản 5 Điều 34 Nghị định 38/2021/NĐ-CP, cụ thể như sau:

Phạt tiền từ 60 - 80 triệu đồng đối với hành vi quảng cáo không đúng sự thật hoặc gây sự nhầm lẫn cho khách hàng về khả năng kinh doanh, cung cấp hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ của cá nhân, tổ chức kinh doanh hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ; gây nhầm lẫn về chất lượng, số lượng, công dụng, giá cả, kiểu dáng, bao bì, nhãn hiệu, chủng loại, nguồn gốc xuất xứ, phương thức phục vụ và thời hạn bảo hành của hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ đã được đăng ký hoặc công bố, trừ các trường hợp sau đây:

- Hành vi quảng cáo mỹ phẩm có tác dụng như thuốc bị gây hiểu nhầm sản phẩm là thuốc theo Khoản 4 Điều 51 Nghị định 38/2021/NĐ-CP: Phạt từ 30 - 40 triệu đồng.

- Hành vi quảng cáo thực phẩm chức năng bị gây hiểu nhầm có tác dụng như thuốc để chữa bệnh theo Điểm b Khoản 4 Điều 52 Nghị định 38/2021/NĐ-CP: Phạt từ 20 - 30 triệu đồng.

- Hành vi quảng cáo sai sự thật về công dụng, bản chất, nguồn gốc, xuất xứ, chất lượng của thức ăn chăn nuôi/thủy sản, chất cải tạo môi trường chăn nuôi/thủy sản theo Khoản 1 Điều 60 Nghị định 38/2021/NĐ-CP: Phạt từ 10 - 15 triệu đồng.

- Hành vi quảng cáo giống cây trồng không đúng sự thật hoặc gây sự nhầm lẫn cho khác hàng về khả năng kinh doanh giống cây trồng của cá nhân, tổ chức kinh doanh, nội dung được ghi trên nhãn hoặc nhãn hiệu theo Điểm c Khoản 1 Điều 61 Nghị định 38/2021/NĐ-CP: Phạt từ 05 - 10 triệu đồng.

Ngoài ra, người vi phạm còn phải có trách nhiệm khắc phục hậu quả bằng cách xóa bỏ, tháo gỡ, thu hồi sản phẩm, hàng hóa quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội và phải buộc cải chính thông tin, xin lỗi đối với hành vi vi phạm của mình theo quy định tại Khoản 8 Điều 34 Nghị định 38/2021/NĐ-CP.

Lưu ý: Trên đây là mức phạt áp dụng đối với cá nhân. Trường hợp người vi phạm là tổ chức thì phải chịu mức phạt gấp hai lần số tiền phạt đối với cá nhân (căn cứ theo Khoản 3 Điều 5 Nghị định 38/2021/NĐ-CP).[5]

Truy cứu trách nhiệm hình sự

Hành vi quảng cáo sai sự thật còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 197 Bộ luật Hình sự năm 2015, cụ thể như sau:

Người nào có hành vi quảng cáo gian dối về hàng hóa, dịch vụ, đã bị xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà tiếp tục vi phạm thì bị phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng hoặc bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

Ngoài ra, người có hành vi phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 05 - 50 triệu đồng, bị cấm hành nghề hoặc làm một công việc nhất định từ 01 - 05 năm.[6]

Như vậy, nếu có hành vi quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội, đã bị xử lý vi phạm hành chính, bị phạt tiền mà vẫn tiếp tục tái phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

[1] Minh Huyền, TikToker Hằng Du Mục xin lỗi vì quảng cáo sản phẩm sai sự thật, Báo Dân trí, ngày 01/03/2025, https://dantri.com.vn/kinh-doanh/tiktoker-hang-du-muc-xin-loi-vi-quang-cao-san-pham-sai-su-that-20250228233932531.htm

[2] Phong Anh, TikToker đăng tải thông tin sai sự thật: Mối đe dọa ngầm cho các doanh nghiệp, Công an nhân dân, ngày 28/08/2024, https://cand.com.vn/Ho-so-Interpol/tiktoker-dang-tai-thong-tin-sai-su-that-moi-de-doa-ngam-cho-cac-doanh-nghiep-i741879/

[3] Nguyên Bảo, Quảng cáo thuốc đông y dởm tràn lan mạng xã hội, thổi phồng chữa khỏi nhiều bệnh, Báo Nhân dân, ngày 11/11/2024, https://nhandan.vn/quang-cao-thuoc-dong-y-dom-tran-lan-mang-xa-hoi-thoi-phong-chua-khoi-nhieu-benh-post844280.html

[4] Luật Quảng cáo năm 2012 số 16/2012/QH13 ngày 21/6/2012

[5] Nghị định 38/2021/NĐ-CP ngày 29/3/2021 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo

[6] Bộ luật hình sự số: 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)

Độc giả còn vướng mắc có thể đóng góp ý kiến tại phần "Bình luận" phía dưới; liên hệ Đường dây nóng tư vấn pháp luật: 0899.515.999 hoặc gửi câu hỏi cho tòa soạn tại đây để được hỗ trợ.