Luật Hòa giải ở cơ sở: Cải cách toàn diện để đồng bộ với chính quyền hiện đại và gắn kết cộng đồng
Ninh Gia
Thứ tư, 03/09/2025 - 09:17
(PLPT) - Sau hơn một thập kỷ đi vào cuộc sống, Luật Hòa giải ở cơ sở đang đứng trước một cuộc “đại tu” toàn diện. Không chỉ để giải quyết những bất cập thực tiễn, lần sửa đổi này còn mang một sứ mệnh quan trọng cần đồng bộ hóa với mô hình tổ chức chính quyền mới, tinh gọn và hiệu quả, góp phần xây dựng một xã hội thượng tôn pháp luật và đồng thuận.
Kể từ khi được ban hành vào năm 2013, Luật Hòa giải ở cơ sở đã khẳng định vai trò là “sợi dây” gắn kết tình làng nghĩa xóm, giải quyết hiệu quả hàng triệu mâu thuẫn trong cộng đồng ngay từ khi mới phát sinh. Tuy nhiên, qua thực tiễn, bộ luật đã bộc lộ những hạn chế, chưa theo kịp sự thay đổi nhanh chóng của đời sống kinh tế - xã hội.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc phát biểu tại sự kiện gần đây.
Như Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc đã nhấn mạnh vai trò của Luật Hòa giải ở cơ sở trong đời sống chính trị - xã hội hiện nay, sau gần 12 năm thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở đã giúp củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, bảo đảm an ninh trật tự xã hội, bên cạnh những thành tựu thì cũng có những khó khăn, vướng mắc cần sửa đổi, bổ sung Luật để phù hợp với tình hình mới.
Tại các diễn đàn pháp lý gần đây, nhiều chuyên gia và người làm công tác hòa giải đã thẳng thắn chỉ ra các "điểm nghẽn" như: phạm vi hòa giải còn cứng nhắc, mô hình tổ chức chưa linh hoạt, và đặc biệt là chính sách đãi ngộ cho hòa giải viên còn hạn chế, chưa thực sự tạo động lực để họ cống hiến.
Công cuộc cải cách, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam đang diễn ra mạnh mẽ với việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy hành chính và thí điểm mô hình chính quyền đô thị tại các thành phố lớn. Bối cảnh mới này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải sửa đổi Luật Hòa giải ở cơ sở cho phù hợp.
Theo Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Ngô Quỳnh Hoa khẳng định, hòa giải ở cơ sở là một phương thức giải quyết tranh chấp ngoài Tòa án ngày càng được coi trọng và ưu tiên áp dụng.
Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, mô hình chính quyền đô thị đã được triển khai, trong đó không tổ chức Hội đồng nhân dân (HĐND) ở cấp phường. Điều này tạo ra một khoảng trống pháp lý trong việc giám sát, quản lý và tạo điều kiện cho các tổ hòa giải hoạt động, vốn trước đây có sự tham gia của HĐND phường. Do đó, luật sửa đổi cần quy định rõ cơ chế quản lý, chỉ đạo và phối hợp mới của UBND các cấp đối với công tác hòa giải, đảm bảo hoạt động này không bị gián đoạn và ngày càng hiệu quả hơn trong cơ cấu chính quyền mới.
Trong mô hình chính quyền 2 cấp công tác hoà giải ở cơ sở đóng vai trò quan trọng trong giải quyết tranh chấp xã hội ngoài toà án.
Quá trình sáp nhập, điều chỉnh địa giới các đơn vị hành chính cấp xã, thôn, tổ dân phố đang diễn ra trên cả nước. Luật sửa đổi cần đưa ra những quy định mang tính định hướng, linh hoạt về việc kiện toàn, sắp xếp lại các tổ hòa giải tại các đơn vị hành chính mới, tránh gây xáo trộn và duy trì sự ổn định của mạng lưới hòa giải viên tại cơ sở.
Phù hợp với chủ trương xây dựng Chính phủ điện tử, chính quyền số, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác hòa giải là một xu thế tất yếu. Luật mới cần tạo hành lang pháp lý để xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hòa giải nhằm quản lý thông tin hòa giải viên, theo dõi hoạt động và thống kê các vụ việc hòa giải trên toàn quốc.
Ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ để giúp các hòa giải viên trên cả nước, kể cả vùng sâu vùng xa, dễ dàng tiếp cận kiến thức pháp luật và kỹ năng mới. Cũng như tư vấn, hướng dẫn và tiến tới thí điểm hòa giải một số vụ việc đơn giản qua hình thức trực tuyến.
(PLPT) - Theo định hướng ngân sách trung hạn giai đoạn 2026-2030, Nhà nước ưu tiên mạnh mẽ cho các nhiệm vụ chính trị, quốc phòng, an ninh và an sinh xã hội; coi đây là những lĩnh vực “trụ cột” bảo đảm ổn định đất nước, nâng cao đời sống nhân dân và củng cố niềm tin xã hội.
(PLPT) - Ba tháng sau khi vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, xã Minh Hợp đã khẳng định tinh thần chủ động, sáng tạo trong tổ chức và điều hành. Bộ máy mới đi vào nền nếp, hoạt động hiệu quả, từng bước tạo chuyển biến rõ nét trong quản lý, phục vụ người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương.
(PLPT) - Sau hơn 3 tháng hoạt động sau sát nhập, chính quyền 2 cấp xã Yang Mao đã vận hành bộ máy mới tuy gặp nhiều khó khăn nhưng chính quyền và nhân dân đã cố gắng và đạt được những thành tựu ban đầu.
Sáng 19/10, sau chương trình tiếp xúc cử tri trước Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đi kiểm tra việc vận hành trung tâm phục vụ hành chính công phường Hưng Phú, thành phố Cần Thơ, cũng như tình hình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp nói chung trên địa bàn.
(PLPT) - Thay mặt Bộ Chính trị, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú đã ký ban hành Kết luận của Bộ Chính trị về chủ trương đánh giá đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị (Kết luận số 198-KL/TW, ngày 8/10/2025).
(PLPT) - Chiều 16/10, Tỉnh ủy Đắk Lắk tổ chức hội nghị công bố quyết định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng về công tác cán bộ. Chỉ định ông Lương Nguyễn Minh Triết giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk nhiệm kỳ 2025 - 2030.
(PLPT) - Trong hành trình đổi mới, sáng tạo và phát triển, Quảng Ninh tiếp tục khẳng định vị thế là địa phương đi đầu cả nước trong cải cách hành chính, sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả - một chính quyền của dân, do dân và vì dân.
(PLPT) - Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh: “Việc tiếp tục hoàn thiện bộ máy, biên chế và cơ cấu lại vị trí việc làm là nhiệm vụ trọng tâm để nền hành chính nhà nước hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu của mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong giai đoạn mới”.
