Triệt phá đường dây mua bán hóa đơn hơn 1.000 tỷ đồng

Công an thành phố Đà Nẵng vừa triệt phá thành công chuyên án lập hơn 30 công ty để mua bán hóa đơn, chứng từ trái phép với tổng số tiền hơn 1.000 tỷ đồng.[1]

Theo đó, trong 4 đối tượng bị khởi tố, 3 đối tượng bị bắt tạm giam, 1 đối tượng cho tại ngoại vì đang mang thai.

Cụ thể, 4 đối tượng bị khởi tố gồm: Nguyễn Thị Thanh Thúy (38 tuổi), trú phường Hoà An, quận Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng - được xác định là đối tượng chủ mưu cầm đầu; Nguyễn Thị Tường Vi (39 tuổi), trú phường Khuê Trung, quận Cẩm Lệ và Nguyễn Thị Thanh Tâm (40 tuổi), trú phường Tân Chính, quận Thanh Khê, TP Đà Nẵng là 2 đối tượng đồng phạm giúp sức cho Thuý; Nguyễn Hoàng Tuấn (50 tuổi), trú quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội - là Giám đốc Phân viện Khoa học công nghệ xây dựng miền Trung.

Quá trình điều tra xác định, từ cuối năm 2022 đến nay, Nguyễn Thị Thanh Thúy cùng đồng bọn đã thành lập trên 35 công ty tại thành phố Đà Nẵng và các địa phương lân cận để xuất bán trái phép hoá đơn giá trị gia tăng cho nhiều đơn vị, doanh nghiệp, hộ kinh doanh với tổng giá trị hóa đơn trước thuế hơn 1.000 tỷ đồng, thu lợi bất chính hơn 50 tỷ đồng.

Tiến hành hành khám xét đồng loạt nơi ở, nơi làm việc của các đối tượng trên, cơ quan Công an đã thu thập nhiều tài liệu, chứng cứ chứng minh hành vi phạm tội của các đối tượng. 

Hiện Phòng Cảnh sát kinh tế đang tiếp tục điều tra làm rõ và mở rộng chuyên án, xử lý triệt để hành vi của các đối tượng có liên quan.

Thành lập công ty ma để mua bán hóa đơn trị gia tăng khống

Vào hồi đầu tháng 1, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an thành phố Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với 4 đối tượng về hành vi mua, bán trái phép hóa đơn. Các đối tượng này đã dùng thủ đoạn mua căn cước công dân của người dân để thành lập các công ty, doanh nghiệp "ma", thực hiện mua bán hóa đơn giá trị gia tăng khống để trục lợi bất chính.[2]

Các đối tượng bị khởi tố, bắt tạm giam gồm: Lê Thiện Nhật Thi (sinh năm 1989), Lò Ái Nhi (sinh năm 1991) cùng trú tại quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh; Trần Vinh Sơn (sinh năm 1988), trú tại huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận và áp dụng biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Tô Diễm Xuân (sinh năm 1994), trú tại huyện Phong Điền, thành phố Huế về hành vi mua bán trái phép hóa đơn.

Theo kết quả điều tra, đường dây mua bán trái phép hóa đơn giá trị gia tăng do Lê Thiện Nhật Thi cầm đầu đã thành lập trên 80 công ty nhưng không tiến hành bất kỳ hoạt động kinh doanh thực tế nào mà chỉ để thực hiện hành vi bán trái phép hóa đơn giá trị gia tăng khống.

Từ năm 2022 đến nay, Lê Thiện Nhật Thi, Lò Ái Nhi, Trần Vinh Sơn, Diễm Xuân và một số đối tượng khác đã xuất bán hơn 20 nghìn hóa đơn giá trị gia tăng cho các công ty, doanh nghiệp tại nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước với tổng số tiền giao dịch qua tài khoản ngân hàng là hơn 10 nghìn tỷ đồng, tổng số tiền hàng hóa sau thuế ghi trên hóa đơn khoảng 2.150 tỷ đồng, thu lợi bất chính nhiều tỷ đồng.

Cơ quan điều tra cho biết, nhóm đối tượng này dùng thủ đoạn là mua căn cước công dân của người dân rồi về sử dụng để thành lập các công ty, doanh nghiệp "ma" để thực hiện mua bán hóa đơn giá trị gia tăng khống, chủ yếu là hóa đơn các mặt hàng vật liệu xây dựng như cát, sỏi và đá, làm thất thu ngân sách nhà nước và thu lợi bất chính số tiền lớn.

Qua quá trình điều tra, Công an thành phố Gia Nghĩa đã thu giữ hơn 80 mẫu hộp dấu của các công ty "ma", hơn 70 căn cước công dân để sử dụng vào việc thành lập công ty, trên 120 hồ sơ thành lập công ty "ma", 08 điện thoại; 03 bộ máy tính, máy in, máy móc các loại và các tài liệu liên quan đến việc mua bán hóa đơn giá trị gia tăng.

Nhóm đối tượng mua bán hơn 140.000 tờ hóa đơn khống lĩnh 297 tháng tù

Tương tự những thủ đoạn trên, 16 bị cáo trong đường dây mua bán hóa đơn trái phép và trốn thuế liên tỉnh do Nguyễn Văn Tuấn, sinh năm 1988, trú tại quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh, cầm đầu đã phải chịu tổng mức hình phạt 297 tháng tù về các hành vi "Trốn thuế”, "Mua bán trái phép hóa đơn".[3]

Theo hồ sơ vụ án, qua công tác nắm tình hình quản lý thuế tại Công ty TNHH MTV Chiến Thắng (khu Đồi Hoa, thị trấn Chi Nê, huyện Lạc Thủy) do Lương Văn Chiến làm Giám đốc, nhận thấy có dấu hiệu vi phạm pháp luật thuế và hóa đơn, Cục Thuế tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị chức năng xác minh thông tin, gửi Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Hòa Bình đề nghị phối hợp điều tra, xác minh, xử lý.

Căn cứ kết quả điều tra, Cơ quan an ninh điều tra đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự "Mua bán trái phép hóa đơn” và "Trốn thuế” xảy ra tại Hòa Bình và nhiều địa phương trong cả nước;

Đồng thời, ra quyết định khởi tố bị can đối với Lê Thanh Phúc (SN 1996), Nguyễn Hoài Sơn (SN 1997), Đường Trung Trực (SN 1999), Hồng Minh Đạt (SN 1995), Tưởng Thanh Tri (SN 1999) cùng trú tại huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp cùng 11 bị can khác để điều tra về các hành vi "Trốn thuế”, "Mua bán trái phép hóa đơn”.

Kết quả điều tra xác định từ năm 2020 đến tháng 9/2023, các đối tượng đã thành lập 64 công ty "ma” để xuất trái phép 140.024 hóa đơn điện tử. Trong đó, 76.561 hóa đơn xuất cho gần 9.000 cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân ở 63/63 tỉnh, thành phố trong cả nước với tổng số tiền hàng hóa, dịch vụ chưa thuế ghi trên hóa đơn hơn 3.216 tỷ đồng.

Với hành vi phạm tội nêu trên, sau khi xem xét toàn diện nội dung vụ án và vai trò của từng bị cáo, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân tỉnh Hòa Bình đã tuyên phạt 16 bị cáo với tổng mức hình phạt 297 tháng tù.

Hội đồng xét xử cũng đã tuyên truy thu số tiền các bị cáo được hưởng lợi trái phép.

Những hành vi nào được xem là mua bán trái phép hóa đơn?

Theo Khoản 3 Điều 2 Thông tư liên tịch 10/2013/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC-BTC quy định về tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước. Cụ thể:

"3. Các hành vi quy định tại Điều 164a của BLHS được hiểu như sau:

a) In trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước là hành vi tự in hóa đơn hoặc tự khởi tạo hóa đơn điện tử khi không đủ điều kiện hoặc không đúng, không đầy đủ các nội dung theo quy định của pháp luật; In hóa đơn giả hoặc khởi tạo hóa đơn điện tử giả;

b) Phát hành trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước là hành vi lập tờ thông báo phát hành không đầy đủ nội dung; không gửi hoặc không niêm yết tờ thông báo phát hành hóa đơn theo đúng quy định;

c) Mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước gồm các hành vi sau đây:

c.1) Mua, bán hóa đơn chưa ghi nội dung hoặc ghi nội dung không đầy đủ, không chính xác theo quy định;

c.2) Mua, bán hóa đơn đã ghi nội dung, nhưng không có hàng hóa, dịch vụ kèm theo;

c.3) Mua, bán hóa đơn giả, hóa đơn chưa có giá trị sử dụng, hóa đơn đã hết giá trị sử dụng, hóa đơn của cơ sở kinh doanh, dịch vụ khác để hợp thức hóa hàng hóa, dịch vụ mua vào hoặc cấp cho khách hàng khi bán hàng hóa dịch vụ;

c.4) Mua, bán, sử dụng hóa đơn có sự chênh lệch về giá trị hàng hóa, dịch vụ giữa các liên của hóa đơn."[4]

Hành vi mua bán trái phép hóa đơn sẽ bị xử lý như thế nào?

Về xử phạt vi phạm hành chính

Việc xử phạt vi phạm hành chính về hóa đơn thực hiện theo các quy định liên quan tại Nghị định số 125/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 102/2021/NĐ-CP ngày 16/11/2021).[5][6]

Thứ nhất, đối với hành vi cho, bán hóa đơn sẽ bị xử phạt theo Điều 22 Nghị định số 125/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 với mức phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 45.000.000 đồng.

Biện pháp khắc phục hậu quả là buộc hủy hóa đơn, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được.

Thứ hai, đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn sẽ bị xử phạt theo Điều 4, Điều 28 Nghị định số 125/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 với mức phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng (trừ trường hợp hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn làm tăng số tiền thuế phải nộp, tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn bị xử phạt về thuế theo quy định tại Điều 16, Điều 17 Nghị định này).

Biện pháp khắc phục hậu quả là buộc hủy hóa đơn đã sử dụng.

Thứ ba, đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp để hạch toán giá trị hàng hóa, dịch vụ mua vào làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế được miễn, giảm nhưng khi cơ quan thuế thanh tra, kiểm tra phát hiện, người mua chứng minh được lỗi vi phạm thuộc về bên bán hàng và người mua đã hạch toán kế toán đầy đủ theo quy định sẽ bị xử phạt theo Điều 16 Nghị định số 125/2020/NĐ-CP với mức phạt 20% số tiền thuế khai thiếu hoặc số tiền thuế đã được hoàn cao hơn so với quy định.

Biện pháp khắc phục hậu quả là buộc nộp đủ số tiền thuế thiếu, số tiền thuế được hoàn cao hơn quy định và tiền chậm nộp tiền thuế vào ngân sách nhà nước; buộc điều chỉnh lại số thuế giá trị gia tăng đầu vào được khấu trừ chuyển kỳ sau (nếu có).

Thứ tư, đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp; sử dụng không hợp pháp hóa đơn để khai thuế làm giảm số thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được hoàn, số tiền thuế được miễn, giảm xác định là hành vi trốn thuế nhưng chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 200 Bộ luật Hình sự sẽ bị xử phạt theo Điều 17 Nghị định số 125/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 với mức phạt từ 1 đến 3 lần số thuế trốn, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm (mức phạt tăng dần theo tình tiết tăng nặng của vụ vi phạm)

Biện pháp khắc phục hậu quả là buộc nộp đủ số tiền thuế trốn vào ngân sách nhà nước; Buộc điều chỉnh lại số thuế giá trị gia tăng đầu vào được khấu trừ trên hồ sơ thuế (nếu có).

Đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp cấu thành Tội trốn thuế

Về xử lý hình sự

Theo Bộ luật Hình sự năm 2015 (được sửa đổi năm 2017), hành vi mua, bán trái phép hóa đơn đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ bị xử lý về tội "In, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước" (Điều 203).

Hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp để hạch toán hàng hóa, nguyên liệu đầu vào trong hoạt động phát sinh nghĩa vụ thuế làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được miễn, số tiền thuế được giảm hoặc tăng số tiền thuế được khấu trừ, số tiền thuế được hoàn đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự sẽ bị xử lý về tội "Trốn thuế" (Điều 200).

Căn cứ các quy định nêu trên, về cơ bản, các chế tài hành chính và hình sự đối với các hành vi hành vi mua, bán trái phép hóa đơn, sử dụng hóa đơn không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn đã được quy định cụ thể, đầy đủ trong hệ thống pháp luật xử lý vi phạm hành chính và pháp luật về hình sự theo tính chất, mức độ, quy mô của hành vi vi phạm.

Đối với hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp cấu thành Tội trốn thuế

Hành vi sử dụng hóa đơn không hợp pháp sẽ bị truy tố, xét xử về Tội trốn thuế theo quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017).[7]

Nếu là cá nhân bị xét xử với 3 khung hình phạt chính có mức phạt Tiền từ 100 triệu đồng đến 4,5 tỷ đồng hoặc bị phạt Tù có thời hạn từ 03 tháng đến 7 năm.

Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Nếu là pháp nhân thương mại sẽ bị xét xử với 4 khung phạt chính là: Phạt tiền từ 300 triệu đồng đến 10 tỷ đồng; hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.

Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Đối với hành vi mua, bán trái phép hóa đơn cấu thành Tội mua, bán trái phép hóa đơn

Hành vi mua, bán trái phép hóa đơn sẽ bị truy tố, xét xử về Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp NSNN theo quy định tại Điều 203 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017).[8]

Nếu là cá nhân bị xét xử với 2 khung hình phạt chính có mức phạt Tiền từ 50 triệu đồng đến 500 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.

Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 50 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Nếu là pháp nhân thương mại sẽ bị xét xử với 2 khung phạt chính là: Phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 1 tỷ đồng; hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.

Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 01 năm đến 03 năm hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

[1] Thân Lai, Công an Đà Nẵng triệt phá đường dây mua bán hóa đơn trên 1.000 tỷ đồng, Công an nhân dân, (ngày 13/01/2025), https://cand.com.vn/Ban-tin-113/cong-an-da-nang-triet-pha-duong-day-mua-ban-hoa-don-tren-1-000-ty-dong-i756430/

[2] Hồng Long - Bá Hiển - Hồng Dũng, Triệt phá đường dây lập công ty “ma” mua bán trái phép hóa đơn quy mô lớn, Bộ Công an, (ngày 08/01/2025),
https://www.bocongan.gov.vn/tin-tuc-su-kien/tin-an-ninh-trat-tu/triet-pha-duong-day-lap-cong-ty-ma-mua-ban-trai-phep-hoa-don-quy-mo-lon-d22-t43103.html

[3] Lâm Giang, Nhóm đối tượng mua bán 140.000 tờ hóa đơn khống, Báo An ninh Thủ đô, (ngày 22/11/2024), https://www.anninhthudo.vn/nhom-doi-tuong-mua-ban-140000-to-hoa-don-khong-post596289.antd

[4] Thông tư liên tịch số: 10/2013/TTLT-BTP-BCA-TANDTC-VKSNDTC-BTC Hướng dẫn áp dụng một số điều của Bộ Luật Hình sự về các tội phạm trong lĩnh vực thuế, tài chính - kế toán và chứng khoán

[5] Nghị định số: 125/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 Quy định xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn

[6] Nghị định số: 102/2021/NĐ-CP ngày 16/11/2021 Sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế, hóa đơn; hải quan; kinh doanh bảo hiểm, kinh doanh xổ số; quản lý, sử dụng tài sản công; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; dự trữ quốc gia; kho bạc nhà nước; kế toán, kiểm toán độc lập

[7] Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về Tội trốn thuế

[8] Điều 203 Bộ luật Hình sự 2015 (được sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định về Tội in, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước

Độc giả còn vướng mắc có thể đóng góp ý kiến tại phần "Bình luận" phía dưới; liên hệ Đường dây nóng tư vấn pháp luật: 0899.515.999 hoặc gửi câu hỏi cho tòa soạn tại đây để được hỗ trợ.