Vừa qua, TAND TP Huế đã mở phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ án "Tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại"; “Mua bán bộ phận cơ thể người” và “Sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức” đối với các bị cáo: Trương Thị Thùy Trinh (SN 1983), Trần Tuấn Anh (SN 1992), Trần Việt Thành (SN 1996, cùng trú tại phường An Đông, quận Thuận Hóa, TP Huế).[1]

Theo cáo trạng, từ năm 2022 đến năm 2023, Trinh đã sử dụng nhiều tài khoản Facebook tham gia vào các hội, nhóm để tìm kiếm, liên hệ với những người có nhu cầu thuê người mang thai hộ và những người phụ nữ nhận mang thai hộ, sau đó thỏa thuận giá cả mang thai hộ nhằm mục đích thu lợi bất chính.

Khi tìm được những người có nhu cầu, Trinh hướng dẫn các cặp vợ chồng muốn có con đi làm thủ tục khám, điều trị vô sinh, tạo phôi tại bệnh viện. Đối với những phụ nữ nhận mang thai hộ, Trinh bảo làm thủ tục cấy phôi theo hình thức mẹ đơn thân xin phôi.

Trinh còn thuê nhà ở, bố trí người chăm sóc, đưa đi khám thai... đối với những người phụ nữ mang thai hộ cho đến khi sinh con xong.

Quá trình tổ chức thực hiện các vụ mang thai hộ, Trinh đã thuê Trần Việt Thành cùng tham gia thực hiện một số công việc. Ngoài ra, để hợp thức hóa hồ sơ nộp vào các bệnh viện nhằm thực hiện việc mang thai hộ, Trinh đã thuê người trên mạng xã hội làm giả 5 loại giấy tờ.

Đối với bị cáo Trần Tuấn Anh do từng hiến thận nên biết quy trình, thủ tục hiến và nhận thận để ghép tạng nên nảy sinh ý định tìm những người có hoàn cảnh kinh tế khó khăn cần bán thận và những người bị bệnh suy thận cần ghép thận nhằm hưởng tiền chênh lệch.

Từ năm 2019 đến năm 2023, Trần Tuấn Anh đã tham gia 4 vụ mua bán bộ phận cơ thể người, trong đó bị cáo Thành tham gia giúp sức 3 vụ.

Cơ quan điều tra xác định, số tiền các bị cáo thu lợi bất chính gồm: Trương Thị Thùy Trinh 26,5 triệu đồng; Trần Tuấn Anh 100 triệu đồng; Trần Việt Thành 25 triệu đồng.

HĐXX tuyên phạt Trương Thị Thùy Trinh 1 năm 2 tháng tù về tội "Tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại" và 2 năm 3 tháng tù về tội "Sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức"; tổng mức hình phạt bị cáo phải chịu là 3 năm 5 tháng tù.

Bị cáo Trần Việt Thành 1 năm tù về tội "Tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại”, 7 năm tù về tội "Mua bán bộ phận cơ thể người" và 2 năm tù về tội "Sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức"; tổng mức hình phạt bị cáo phải chịu 10 năm tù.

Đối với bị cáo Trần Tuấn Anh bị tuyên phạt 7 năm 6 tháng tù về tội "Mua bán bộ phận cơ thể người".

Ngoài ra, HĐXX buộc các bị cáo phải nộp lại toàn bộ số tiền thu lợi bất chính thu được từ hành vi phạm tội.

Mang thai hộ vì mục đích thương mại là gì?

Khoản 23 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định: "Mang thai hộ vì mục đích thương mại là việc một người phụ nữ mang thai cho người khác bằng việc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản để được hưởng lợi về kinh tế hoặc lợi ích khác".[2]

Các yếu tố cấu thành tội Tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại

Về mặt khách quan

Có hành vi tổ chức mang thai hộ bằng việc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản; hành vi tổ chức được thể hiện qua việc bố trí, sắp xếp, tạo điều kiện cho người mang thai hộ thực hiện việc mang thai hộ cho người khác để nhằm mục đích thu lợi; hành vi mang thai hộ phải do người phụ nữ thực hiện mang thai hộ cho người khác; dấu hiệu khác.

Đồng thời, có hưởng lợi về kinh tế hoặc lợi ích khác từ việc tổ chức mang thai hộ. Nếu trường hợp người mang thai hộ chỉ nhận tiền, vật để chi phí bù đắp tổn thất về sức khỏe (bồi dưỡng sức khỏe trong quá trình mang thai) hoặc thu nhập trong thời gian mang thai một mức hợp lý tương tự như mức thu nhập của người lao động nhằm bù vào khoản thu nhập bị mất trong thời gian mang thai, thì không bị coi là vì mục đích thương mại.

Hành vi nêu trên của tội "Tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại" đã xâm hại đến chế độ quản lý nhà nước về sinh sản bằng phương pháp kỹ thuật và tính nhân đạo của hành vi mang thai hộ trong trường hợp vợ chồng gặp khó khăn về vấn đề sinh sản vì mục đích nhân đạo được quy định trong Luật Hôn nhân và gia đình.

Về mặt chủ quan

Người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý. Mục đích vụ lợi, nhằm hưởng lợi về kinh tế hoặc lợi ích khác (tức vì mục đích thương mại) là dấu hiệu cấu thành bắt buộc của tội này.

Về chủ thể

Những người phạm tội "Tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại" là những cá nhân có đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự, đáp ứng độ tuổi theo quy định pháp luật, đồng thời có đầy đủ nhận thức và năng lực hành vi dân sự. Hành vi tổ chức mang thai hộ của họ chỉ nhằm mục đích thương mại.

Vì vậy, việc truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp này chỉ áp dụng đối với người tổ chức mang thai hộ, không áp dụng đối với người nhờ mang thai hoặc người trực tiếp mang thai.[3]

Tội tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại theo Bộ luật hình sự

Căn cứ theo Điều 187 Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định tội tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại như sau:

- Người nào tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.

- Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

+ Đối với 02 người trở lên;

+ Phạm tội 02 lần trở lên;

+ Lợi dụng danh nghĩa của cơ quan, tổ chức;

+ Tái phạm nguy hiểm.

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.[4]

Mua bán bộ phận cơ thể người sẽ bị xử lý như thế nào?

Căn cứ theo Điều 154 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định người nào mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người khác tùy vào mức độ phạm tội mà bị phạt tù từ ba năm đến chung thân, trừ trường hợp người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thì không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội được quy định tại Khoản 1 Điều này. Cụ thể như sau:

"Điều 154. Tội mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người

1. Người nào mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người khác, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Có tổ chức;

b) Vì mục đích thương mại;

c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn, nghề nghiệp;

d) Đối với từ 02 người đến 05 người;

đ) Phạm tội 02 lần trở lên;

e) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác với tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:

a) Có tính chất chuyên nghiệp;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác với tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Đối với 06 người trở lên;

d) Gây chết người;

đ) Tái phạm nguy hiểm.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm."[5]

Như vậy, đối với hành vi mua bán nội tạng, bộ phận cơ thể người có thể bị phạt tù đến mức cao nhất là chung thân..

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng, đồng thời cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Mức xử phạt Tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức

Căn cứ theo Điều 341 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định Tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức như sau:

"Tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu, tài liệu giả của cơ quan, tổ chức

1. Người nào làm giả con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác của cơ quan, tổ chức hoặc sử dụng con dấu, tài liệu, giấy tờ đó thực hiện hành vi trái pháp luật, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Làm từ 02 đến 05 con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác;

d) Sử dụng con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác thực hiện tội phạm;

đ) Thu lợi bất chính 10.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng;

e) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Làm 06 con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác trở lên;

b) Sử dụng con dấu, tài liệu hoặc giấy tờ khác thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng;

c) Thu lợi bất chính 50.000.000 đồng trở lên.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng."[6]

Như vậy, tùy theo tính chất từng vụ việc và mức độ gây ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội, người vi phạm tội sử dụng con dấu, tài liệu giả của cơ quan, tổ chức sẽ bị xử phạt tối đa lên đến 07 năm tù và phạt tiền lên đến 50 triệu đồng.

[1] Hải Lan, Làm giả giấy tờ để tiếp sức cho đường dây... mang thai hộ, Công an nhân dân, ngày 24/2/2025, https://cand.com.vn/Ban-tin-113/lam-gia-giay-to-de-tiep-suc-cho-duong-day-mang-thai-ho-i760030/

[2] Khoản 23 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 số 52/2014/QH13 ngày 19/6/2014

[3] Luật Hôn nhân và gia đình 2014 số: 52/2014/QH13 ngày 19/6/2014

[4] Điều 187 Bộ luật hình sự số: 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về tội tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại

[5] Điều 154 Bộ luật hình sự số: 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về tội mua bán, chiếm đoạt mô hoặc bộ phận cơ thể người

[6] Điều 341 Bộ luật Hình sự 2015 số: 100/2015/QH13 ngày 27/11/2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) về Tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức

Độc giả còn vướng mắc có thể đóng góp ý kiến tại phần "Bình luận" phía dưới; liên hệ Đường dây nóng tư vấn pháp luật: 0899.515.999 hoặc gửi câu hỏi cho tòa soạn tại đây để được hỗ trợ.