Điều chỉnh quy chuẩn phòng cháy chữa cháy để quy định đi vào đời sống nhưng không “hạ chuẩn” an toàn

Theo đó, Bộ Công an vừa ban hành Thông tư số 103/2025/TT-BCA, ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về trang bị, bố trí phương tiện phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ cho nhà và công trình (QCVN 10:2025/BCA). Quy chuẩn có hiệu lực từ ngày 30/12/2025, được đánh giá là bước điều chỉnh quan trọng, vừa tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho người dân, doanh nghiệp, vừa tiếp tục siết chặt yêu cầu an toàn phòng cháy, chữa cháy (PCCC) trong bối cảnh nguy cơ cháy nổ còn tiềm ẩn phức tạp.

Phạm vi áp dụng rộng, tiếp cận theo hướng “rủi ro đến đâu, yêu cầu đến đó”

Theo Bộ Công an, QCVN 10:2025/BCA áp dụng đối với các tổ chức, cá nhân liên quan đến việc trang bị, bố trí phương tiện PCCC, cứu nạn, cứu hộ cho nhà, công trình trên phạm vi cả nước.

Quy chuẩn điều chỉnh từ khu đô thị, khu nhà ở, khu dân cư đến khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu du lịch, nghiên cứu, đào tạo, khu thể dục thể thao… khi xây mới, cải tạo, mở rộng hoặc thay đổi công năng, làm tăng quy mô, tăng mức độ nguy hiểm cháy, nổ.

Đáng chú ý, đối với các công trình đặc thù có nguy cơ cháy nổ cao như nhà máy điện, cơ sở hạt nhân, kho, cảng xăng dầu, khí đốt, bãi đỗ xe lớn…, ngoài việc tuân thủ quy chuẩn mới, chủ đầu tư được quyền lựa chọn thêm các tiêu chuẩn quốc gia, quốc tế, khu vực, tiêu chuẩn nước ngoài phù hợp để áp dụng.

Trong những trường hợp riêng biệt, nếu có giải pháp kỹ thuật thay thế bảo đảm an toàn, chủ đầu tư có thể lập luận chứng để cơ quan Cảnh sát PCCC và cứu nạn, cứu hộ xem xét chấp thuận.

Cách tiếp cận mới này thể hiện rõ nguyên tắc “rủi ro đến đâu, yêu cầu đến đó”: khu vực, công trình nguy cơ cháy nổ càng cao thì yêu cầu PCCC càng chặt chẽ; ngược lại, những công trình có quy mô, tính chất nguy hiểm thấp hơn sẽ không bị “cào bằng” về chi phí đầu tư, trang bị PCCC.

Cắt bỏ yêu cầu “máy móc”, giảm áp lực chi phí cho cơ sở nhỏ, vừa

QCVN 10:2025/BCA được xây dựng trên cơ sở tham khảo TCVN 3890:2023, song nhiều quy định đã được rà soát, điều chỉnh theo hướng thực tiễn, linh hoạt hơn.

Trong đó, bỏ quy định phải dự trữ ít nhất 10% số lượng bình chữa cháy. Trong các quy đibnhj trước đây, nhiều cơ sở phải đầu tư thêm một lượng lớn bình chữa cháy dự trữ, dẫn đến tăng chi phí mua sắm, bảo dưỡng, kiểm định trong khi hiệu quả sử dụng không tương xứng. Quy chuẩn mới bỏ yêu cầu này, giúp giảm đáng kể chi phí đầu tư ban đầu, nhất là với các tòa nhà cao tầng, công trình có nhiều khu vực chức năng.

Bên cạnh đó là một loạt công trình, gian phòng có nguy cơ cháy thấp hoặc quy mô nhỏ được miễn, giảm yêu cầu lắp đặt hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động so với trước, như: thư viện, nhà lưu trữ sách diện tích nhỏ; một số bảo tàng, nhà triển lãm; một số gian phòng trong nhà sản xuất, kho; nhà ở riêng lẻ… Điều này giúp phù hợp hơn với đặc thù từng loại công trình, đồng thời tránh tình trạng đầu tư “thừa”, lắp đặt nhưng ít hoặc gần như không vận hành.

Một số nhóm công trình như nhà trẻ, trường mầm non dưới ngưỡng diện tích, chiều cao nhất định; một số nhà dưỡng lão, cơ sở chăm sóc người khuyết tật, bảo tàng, kho nông sản… được điều chỉnh yêu cầu trang bị hệ thống chữa cháy tự động theo hướng hợp lý hơn. Mục tiêu là giảm gánh nặng chi phí, tạo thuận lợi cho các cơ sở giáo dục, chăm sóc xã hội, sản xuất, kinh doanh vừa và nhỏ, nhưng vẫn đặt an toàn người sử dụng lên hàng đầu.

Giảm tới 99% công trình phải tự đầu tư hệ thống cấp nước chữa cháy ngoài nhà

Một trong những điểm thay đổi có tác động trực tiếp đến chi phí của doanh nghiệp là quy định về hệ thống cấp nước chữa cháy ngoài nhà.

Quy chuẩn mới, cùng với Nghị định số 105/2025/NĐ-CP, đã phân định rõ trách nhiệm đầu tư hệ thống cấp nước chữa cháy ngoài nhà cho hạ tầng đô thị, khu công nghiệp thuộc UBND các cấp và chủ đầu tư hạ tầng kỹ thuật. Theo tính toán, số lượng công trình độc lập phải tự đầu tư hệ thống cấp nước chữa cháy ngoài nhà giảm tới khoảng 99%.

Điều này đặc biệt có ý nghĩa với các doanh nghiệp, hộ kinh doanh nằm trong khu đô thị, khu công nghiệp đã có hạ tầng dùng chung: thay vì mỗi cơ sở phải “gánh” một hệ thống riêng, nay có thể khai thác hệ thống cấp nước chữa cháy ngoài nhà đã được nhà nước và chủ đầu tư hạ tầng xây dựng.

Về phương tiện chữa cháy cơ giới, quy chuẩn mới điều chỉnh theo hướng: chỉ yêu cầu trang bị tàu chữa cháy đối với những cảng, bến có nguy cơ đặc biệt cao như bến chuyên dùng LNG với quy mô lớn; cho phép sử dụng tàu lai dắt thay thế tàu chữa cháy chuyên dụng trong một số trường hợp, đồng thời giảm, gộp hoặc cho phép dùng chung xe chữa cháy giữa các cơ sở có điều kiện tương đồng.

Một số cơ sở trước đây bị “gắn” yêu cầu phải có xe chữa cháy riêng (như nhà máy xi măng, nhà máy giấy, một số kho, cơ sở khai thác khoáng sản…) nay được điều chỉnh lại theo quy mô, tính chất rủi ro thực tế.

Đối với hệ thống loa thông báo, hướng dẫn thoát nạn, quy chuẩn cũng xác định rõ hơn nhóm công trình thực sự cần thiết. Những nhà kho, nhà sản xuất có số lượng người trên một tầng không lớn, ít tầng, nguy cơ cháy ở mức kiểm soát được sẽ không bắt buộc đầu tư hệ thống loa phức tạp, tốn kém như trước.