Vì mục tiêu tinh gọn và hiệu quả

Theo đó, sau hơn một năm thí điểm mô hình chính quyền đô thị, TP.HCM đang đối mặt với nhiều vướng mắc pháp lý làm chậm quá trình xử lý công việc và chưa phát huy hết hiệu quả mong đợi.

Việc tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại TP.HCM theo Nghị quyết 131 của Quốc hội là một bước đi đột phá, trong đó chính quyền được tổ chức thành hai cấp hoàn chỉnh là cấp Thành phố và cấp xã, phường, thị trấn.

Riêng cấp quận và TP. Thủ Đức không tổ chức Hội đồng Nhân dân (HĐND), Ủy ban Nhân dân (UBND) tại đây hoạt động theo cơ chế của một cơ quan hành chính nhà nước, là "cánh tay nối dài" của UBND Thành phố.

Mục tiêu chính của mô hình này là tinh gọn bộ máy nhằm giảm bớt các tầng lớp trung gian, khắc phục sự cồng kềnh, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ. Đảm bảo sự chỉ đạo, điều hành từ thành phố xuống cơ sở được thông suốt, nhanh chóng, quyết liệt hơn, phù hợp với nhịp độ phát triển của một siêu đô thị.

Cách tổ chức mô hình chính quyền đô thị giúp cho sự thống nhất quản lý cho phép thành phố triển khai các quy hoạch, kế hoạch lớn về đô thị, giao thông, môi trường một cách đồng bộ trên toàn địa bàn mà không bị phân mảnh bởi cơ chế của HĐND cấp quận.

Mô hình này được kỳ vọng sẽ tạo ra một hệ thống quản lý linh hoạt, hiện đại. Tuy nhiên, thực tế vận hành đã cho thấy khoảng cách giữa mục tiêu và thực tiễn.

Những vướng mắc từ thực tiễn

Sau thời gian triển khai, mô hình đã bộc lộ một số bất cập lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý nhà nước.

Vấn đề nổi cộm nhất là sự hạn chế trong phân cấp, ủy quyền. Theo quy định hiện hành, Chủ tịch UBND TP.HCM có thể ủy quyền cho Chủ tịch UBND các quận, nhưng lại không thể ủy quyền trực tiếp cho các phòng, ban chuyên môn cấp dưới. Quy định này vô hình trung tạo ra một "nút thắt cổ chai" tại cấp thành phố, khiến nhiều công việc bị tồn đọng, trong khi cấp quận, phường lại không đủ thẩm quyền để giải quyết nhanh các vấn đề sát sườn của người dân.

Bên cạnh đó, công tác giám sát của HĐND Thành phố đối với hoạt động của UBND quận, phường đang đối mặt với nhiều thách thức. Việc giám sát một địa bàn rộng lớn với khối lượng công việc khổng lồ đòi hỏi phải có một cơ chế giám sát thực sự hiệu quả và toàn diện.

Một khó khăn khác chính là địa vị pháp lý chưa rõ ràng của UBND quận, phường. Dù hoạt động như một cơ quan hành chính, việc không còn là một cấp chính quyền hoàn chỉnh đã gây ra những lúng túng nhất định trong cơ chế phối hợp và chỉ đạo, điều hành.

Để "cởi trói" cho bộ máy, UBND TP.HCM đã đề xuất những giải pháp mang tính chiến lược, tập trung vào việc tăng cường sự chủ động cho cấp cơ sở. Trong đó, TP.HCM kiến nghị Trung ương hoàn thiện hành lang pháp lý về ủy quyền để xem xét sửa đổi các luật liên quan để cho phép UBND và Chủ tịch UBND Thành phố được ủy quyền một số thủ tục hành chính cụ thể cho các cơ quan chuyên môn cấp quận. Điều này sẽ giúp giảm tải cho thành phố, tăng tốc độ xử lý hồ sơ và nâng cao tính chịu trách nhiệm của đơn vị cơ sở.

Bên cạnh đó là đổi mới và nâng cao hiệu quả giám sát khi TP.HCM đề xuất tăng số lượng đại biểu HĐND chuyên trách, đồng thời áp dụng các phương pháp giám sát hiện đại như giám sát trực tuyến, giám sát theo chuyên đề và phát huy vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc.

Cùng với đó là làm rõ cơ chế phối hợp và hoạt động thông qua việc cần ban hành các quy định cụ thể hóa mối quan hệ công tác giữa các cơ quan hành chính của Thành phố và cấp quận, phường, đảm bảo sự chỉ đạo, điều hành được thông suốt, đồng bộ và thống nhất.

Việc tháo gỡ kịp thời những vướng mắc này không chỉ giúp TP.HCM vận hành trơn tru mô hình chính quyền đô thị mà còn là bài học kinh nghiệm quý báu cho các đô thị lớn khác trên cả nước. Người dân và chính quyền thành phố đang kỳ vọng những kiến nghị tâm huyết này sẽ sớm được chấp thuận, tạo ra một cú hích mạnh mẽ, giúp TP.HCM phát triển xứng tầm là đầu tàu kinh tế của Việt Nam.