GS.TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, chia sẻ với phóng viên Tạp chí Pháp luật và Phát triển về giải pháp ngăn chặn tình trạng đầu cơ vàng và đề xuất đánh thuế giao dịch vàng.

Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào về việc Ngân hàng Nhà nước thực hiện bán vàng trực tiếp cho 4 ngân hàng thương mại nhà nước theo mức giá do Ngân hàng Nhà nước xác định căn cứ theo giá thế giới?

GS.TS Hoàng Văn Cường: Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đang có các chương trình bán vàng nhằm bình ổn giá và đưa giá vàng trong nước tiệm cận với giá vàng của thế giới. Việc này sẽ đáp ứng được yêu cầu chính đáng của những người cần phải mua vàng như là tài sản để tích trữ. Đây là việc làm rất cần thiết và mang lại lợi ích cho người dân khi không phải mua vàng với giá cao.

Tuy nhiên, cũng theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, có tình trạng người mua vàng không phải để tích trữ mà với mục đích đầu cơ “mua đi bán lại” kiếm lời. Hành vi đầu cơ vàng để kiếm lời sẽ gây ra bất lợi cho nền kinh tế, động cơ này sẽ đẩy giá vàng tăng cao, người dân đổ xô đi mua vàng dẫn đến thâm hụt vốn đầu tư cho các lĩnh vực sản xuất. Do đó, cần phải có những biện pháp về mặt hành chính cũng như kinh tế đối với hoạt động đầu cơ này.

Để khắc phục tình trạng này, đã có ý kiến đề xuất đánh thuế giao dịch vàng. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Theo tôi, đây là một công cụ kinh tế nhưng cần hướng vào nhóm đầu cơ mua đi bán lại, không nên đánh thuế vào những người có nhu cầu mua vàng để tích trữ. Tôi đề xuất Ngân hàng Nhà nước khi bán vàng cần sử dụng hai hình thức. Một là, bán vàng dưới dạng tín chỉ vàng, thay vì cất giữ vàng tại nhà thì được lưu trữ tại ngân hàng. Như vậy, chắc chắn số vàng này không phải là đầu cơ.

Hai là, đối với những người mua bán vàng tín chỉ thì phải có chính sách ưu tiên. Cụ thể, khi mua vàng thì thủ tục mua vàng phải được giải quyết nhanh chóng bằng hình thức thanh toán online. Mua và bán phải được ưu tiên, khi mua không cần phải "đo đếm", nếu mua vào thì phải mua với giá cao hơn so với người mua vàng vật chất.

Hình thức mua bán này sẽ có lợi cho những người mua, bán vàng chính đáng, không có động cơ làm nhiễu loạn thị trường. Có những người mua vàng vật chất lưu trữ nhằm đáp ứng nhu cầu cá nhân, nhưng cũng có người mua vàng sau đó mang đi bán để kiếm lời thì cần phải áp dụng một mức thuế nhất định.

Mức thuế này sẽ tương đương với giá mua vàng trang sức. Bởi, có những người mua vàng trang sức như nhẫn, dây chuyền… thì giá sẽ bao gồm chi phí sản xuất, gia công… Như vậy, giá vàng trang sức bao giờ cũng cao hơn giá vàng nguyên liệu hay vàng miếng.

Do đó, mức thuế phải tương đương với giá chi phí cho sản xuất từ vàng nguyên liệu thành vàng trang sức, để không ảnh hưởng đến người sản xuất, chế tác vàng, cũng như những người có nhu cầu mua vàng trang sức để sử dụng. Với việc đánh thuế này sẽ khắc phục được tình trạng đầu cơ, tích trữ vàng miếng và tạo ra sự lũng đoạn thị trường vàng.

Nhưng vấn đề khó khăn nhất hiện nay là rất khó phân biệt người đầu cơ và người mua tích trữ vàng, thưa ông?

Nếu mua để tích trữ và không có mục đích đầu cơ thì có thể gửi ngân hàng, khi mua bán vàng qua ngân hàng sẽ không bị đánh thuế, và sẽ mua với giá tín chỉ. Còn nếu mua vàng vật chất sau đó bán lại thì có thể bị đánh thuế. Như vậy, sẽ đảm bảo vẫn tôn trọng quyền của những người có vàng tích trữ.

Tuy nhiên, giải pháp này vẫn chưa được thực hiện mà vẫn giao dịch bằng hình thức mua xếp hàng để mua đi bán lại, thưa ông?

Việc xếp hàng mua đi, bán lại vàng là để đầu cơ và làm lũng đoạn thị trường vàng, điều này đã gây ra hỗn loạn giá vàng thời gian vừa qua. Do đó, cần phải đánh thuế vàng nếu mua đi bán lại. Tuy nhiên, không nên đánh thuế với những người mua vàng chính đáng.

Để hạn chế tình trạng đầu cơ vàng, thì cần phải phân loại bằng hình thức lưu ký vàng tại Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng bán vàng và sử dụng tín chỉ vàng. Khi phát hành tín chỉ vàng, Ngân hàng Nhà nước là nơi lưu giữ thì sẽ không bao giờ bị lo mất vàng, thậm chí còn an toàn hơn rất nhiều khi mang vàng vật chất cất ở nhà.

Trân trọng cảm ơn ông!